Huwebes, Hulyo 30, 2009

Andres Bonifaciowas also a member of La Liga Filipina, although he soon lost hope in gaining reforms though peaceful means. This feeling was especially heightened when Jose Rizal was exiled to Dapitan. Bonifacio became convinced that the only way the Philippines could gain independence was through a revolution.

Bonifacio then founded the “Katastaasang Kagalanggalangang Katipuanan ng mga Anak ng Bayan” (KKK) on July 7, 1892 in a house on Azcarraga street (now Claro M. Recto), in Tondo Manila. The Katipunan had colorful beginnings. As a symbol of the member’s loyalty, they performed the solemn rite of sanduguan (blood compact), wherein each one signed his name with his own blood..

The members agreed to recruit more people using the “triangle system” of enlistment. Each original member would recruit tow new members who were not related to each other. Each new member would do the same thing, and so on down the line. Members were also asked to contribute one Real (about 25 centavos) each month in order to raise funds for the association.

The KKK members agreed on the following objectives
    ▪ The political goal was to completely separate the Philippines from Spain after declaring the country’s independence.
    ▪ The moral goal was to teach the Filipinos good manners, cleanliness, hygiene, fine morals, and how to guard themselves against religious fanaticism..
    ▪ The civic goal was to encourage Filipinos to help themselves and to defend the poor oppressed.



The “Kataastaasang Sanggunian” (supreme council) was the highest governing body of the Katipunan. It was headed by a supremo, or president. Each province had a
“Sangguaniang Bayan” (Provincial Council) and each town had a “Sangguniang Balangay” (Popular Council).

The Leaders of the Katipunan:
    ▪ Deodato Arellano -Supremo
    ▪ Ladislao Diwa -Fiscal
    ▪ Teodora Plata -Secretary
    ▪ Valentine Diaz -treasurer
    ▪ Andres Bonifacio -controller


Jose Rizal and the Katipunan:
Jose Rizal never became involved in the organization and activities of the Katipunan; but the Katipuneros still looked up to him as a leader. In fact, Rizal’s name was used as a password among the society’s highest-ranking members, who were called bayani.

Andres Bonifacio had already known Rizal during his La Liga Filipina days, although Rizal did not know Bonifacio personally Nevertheless, Bonifacio so respected Rizal’s intelligence and talent that in June 1896, he sent Dr. Pio Valenzuela to Dapitan to seek Rizal’s advice on the planned revolution.

Rizal told Valenzuela that the timing was not right for a revolution. The people were not yet ready and they did not have enough weapons. He suggested that the Katipunan obtain the support of wealthy and influential Filipinos first, in order to gain financial assistance. He also recommended Antonio Luna as commander of its armed forces, since Luna had much knowledge and expertise in military tactics.

Valenzuela returned to Manila on June 26 and relayed Rizal’s advice to Bonifacio, who admitted that it would indeed be fatal for the Filipinos to fight without enough weapons. However, there was no stopping the Revolution. Bonifacio ordered his men to prepare for battle. He directed them to store enough food and other supplies. Battle plans were made with the help of Emilio Jacinto. It was suggested that the revolutionary headquarters be located near the seas or mountains to provide for an easy retreat, if necessary.

The Katipunan is Discovered:
Rumors about a secret revolutionary society had long been in circulation, although no solid evidence could be found to support them. The big break as far as the Spanish authorities was concerned, came on August 19, 1896 when a KKK member, Teodoro Patiño told his sister Honoria about the existence of the Katipunan. Patiño was a worker in the printing press of Diario de Manila. Honoria was then living with nuns in a Mandaluyong orphanage.

The information upset Honoria so much that she told the orphanage’s Mother Superior, Sor Teresa de Jesus, what her brother had revealed. Sor Teresa suggested they seek the advice of Father Mariano Gil, the parish priest of Tondo.

After hearing Patiño’s revelations, Father Mariano Gil-accompanied by several Guardias Civiles immediately searched the premises of Diario de Manila and found evidence of the Katipunan’s existence. The governor general was quickly informed. The printing press was padlocked and hundreds of suspected KKK members were arrested.
The Philippines was praised worldwide in 1986, when the so-called bloodless revolution erupted, called EDSA People Power’s Revolution. February 25, 1986 marked a significant national event that has been engraved in the hearts and minds of every Filipino. This part of Philippine history gives us a strong sense of pride especially that other nations had attempted to emulate what we have shown the world of the true power of democracy. The true empowerment of democracy was exhibited in EDSA by its successful efforts to oust a tyrant by a demonstration without tolerance for violence and bloodshed. Prayers and rosaries strengthened by faith were the only weapons that the Filipinos used to recover their freedom from President Ferdinand Marcos’s iron hands. The Epifanio de los Santos Avenue (EDSA) stretches 54 kilometers, where the peaceful demonstration was held on that fateful day. It was a day that gathered all Filipinos in unity with courage and faith to prevail democracy in the country. It was the power of the people, who assembled in EDSA, that restored the democratic Philippines, ending the oppressive Marcos regime. Hence, it came to be known as the EDSA People Power’s Revolution.

The revolution was a result of the long oppressed freedom and the life threatening abuses executed by the Marcos government to cite several events like human rights violation since the tyrannical Martial Law Proclamation in 1972. Former Senator Benigno "Ninoy" Aquino, Jr.In the years that followed Martial Law started the suppressive and abusive years–incidents of assassination were rampant, particularly those who opposed the government, individuals and companies alike were subdued. The Filipinos reached the height of their patience when former Senator Benigno "Ninoy" Aquino, Sr. was shot and killed at the airport in August 21, 1983, upon his return to the Philippines from exile in the United States. Aquino’s death marked the day that Filipinos learned to fight. His grieving wife, Corazon Cojuangco-Aquino showed the Filipinos and the world the strength and courage to claim back the democracy that Ferdinand Marcos arrested for his personal caprice. Considering the depressing economy of the country, Ninoy’s death further intensified the contained resentment of the Filipinos. In the efforts to win back his popularity among the people, Marcos held a snap presidential election in February 7, 1986, where he was confronted with a strong and potent opposition, Corazon Aquino. It was the most corrupt and deceitful election held in the Philippine history. There was an evident trace of electoral fraud as the tally of votes were declared with discrepancy between the official count by the COMELEC (Commission on Elections) and the count of NAMFREL (National Movement for Free Elections). Such blatant corruption in that election was the final straw of tolerance by the Filipinos of the Marcos regime. Former Defense Minister Juan Ponce EnrileThe Fidel V. Ramosdemonstration started to break in the cry for democracy and the demand to oust Marcos from his seat at Malacañang Palace. The revolt commenced when Marcos' Defense Minister Juan Ponce Enrile and the Armed Forces Vice-Chief of Staff command of Fidel V. Ramos, both withdrew their support from the government and called upon the resignation of then President Marcos. They responsibly barricaded Camp Crame and Camp Aguinaldo and had their troops ready to combat against possible armed attack organized by Marcos and his troops. The Catholic Church represented by Archbishop Jaime Cardinal Sin along with the priests and nuns called for the support of all Filipinos who believed in democracy. Radyo Veritas aired the message of Cardinal Sin that summoned thousands of Filipinos to march the street of EDSA. It was an empowering demonstration that aimed to succeed peacefully with the intervention of faith. Nuns kneeled in front of tanks with rosaries in their hands and uttering their prayers.

With the power of prayers, the armed marine troops under the command of Marcos withdrew from the site. Celebrities expressed their support putting up a presentation to showcase the injustices and the anomalies carried out by the Marcos administration. Finally, in the morning of February 25, 1986, Corazon Aquino took the presidential oath of office, administered by the Supreme Court Associate Justice Claudio Teehankee at Club Filipino located in San Juan. Aquino was proclaimed as the 11th President of the Republic of the Philippines. She was the first lady president of the country. People rejoiced over their victory proving the success of the EDSA People’s Power Revolution, the historic peaceful demonstration. Although in 2001, there was an attempt to revive People Power in the efforts to oust then President Joseph Estrada, it was not as strong as the glorifying demonstration in 1986. The bloodless, People Power Revolution in EDSA renewed the power of the people, strengthened the meaning of democracy and restored the democratic institutions of government.
Proclamation of Martial Law: On September 21, 1972, President Ferdinand E. Marcos placed the Philippines under Martial Law. The declaration issued under Proclamation 1081 suspended the civil rights and imposed military authority in the country. Marcos defended the declaration stressing the need for extra powers to quell the rising wave of violence allegedly caused by communists. The emergency rule was also intended to eradicate the roots of rebellion and promote a rapid trend for national development. The autocrat assured the country of the legality of Martial Law emphasizing the need for control over civil disobedience that displays lawlessness. Marcos explained citing the provisions from the Philippine Constitution that Martial Law is a strategic approach to legally defend the Constitution and protect the welfare of the Filipino people from the dangerous threats posed by Muslim rebel groups and Christian vigilantes that places national security at risk during the time. Marcos explained that martial law was not a military takeover but was then the only option to resolve the country’s dilemma on rebellion that stages national chaos threatening the peace and order of the country. The emergency rule, according to Marcos’s plan, was to lead the country into what he calls a “New Society”.

Marcos used several events to justify martial law. Threat to the country’s security was intensifying following the re-establishment of the Communist Party of the Philippines (CPP) in 1968. Supporters of CPP’s military arm, the New People’s Army, also grew in numbers in Tarlac and other parts of the country. The alleged attempt to the life of then Minister of Defense Juan Ponce Enrile gave Marcos a window to declare Martial Law. Marcos announced the emergency rule the day after the shooting incident. Marcos also declared insurgency in the south caused by the clash between Muslims and Christians, which Marcos considered as a threat to national security. The Muslims were defending their ancestral land against the control of Christians who migrated in the area. The minority group organized the Moro National Liberation Front (MNLF) in Malaysia and pushed for the autonomy of Mindanao from the national government.

The move was initially supported by most Filipinos and was viewed by some critics as a change that solved the massive corruption in the country. Martial law ceased the clash between the executive and legislative branches of the government and a bureaucracy characterized by special interest. Marcos started to implement reforms on social and political values that hindered effective modernization. To match the accomplishments of its Asian neighbors, Marcos imposed the need for self-sacrifice for the attainment of national welfare. His reforms targeted his rivals within the elite depriving them of their power and patronage but did not affect their supporters (US Library of Congress, Martial Law and the Aftermath).

Thirty-thousand opposition figures including Senator Benigno Aquino, journalists, student and labor activists were detained at military compounds under the President’s command (Proclamation 1081 and Martial Law). The army and the Philippine Constabulary seized weapons and disbanded private armies controlled by prominent politicians and other influential figures (Proclamation 1081 and Martial Law). Marcos took control of the legislature and closed the Philippine Congress (Proclamation 1081 and Martial Law). Numerous media outfits were either closed down or operated under tight control (Proclamation 1081 and Martial Law). Marcos also allegedly funnelled millions of the country’s money by placing some of his trusted supporters in strategic economic positions to channel resources to him. Experts call this the “crony capitalism.”

The deterioration of the political and economic condition in the Philippines triggered the decline of support on Marcos’ plans. More and more Filipinos took arms to dislodge the regime. Urban poor communities in the country’s capital were organized by the Philippine Ecumenical Council for Community and were soon conducting protest masses and prayer rallies. These efforts including the exposure of numerous human rights violations pushed Marcos to hold an election in 1978 and 1981 in an aim to stabilize the country’s chaotic condition. Marcos, in both events, won the election; however, his extended term as President of the Republic of the Philippines elicited an extensive opposition against his regime. Social unrest reached its height after former Senator Benigno Aquino was murdered. The incident sent thousands of Filipinos to the streets calling for Marcos’ removal from post. Turning again to his electoral strategy, Marcos held a snap election in 1986 but what he hoped will satisfy the masses only increased their determination to end his rule that seated Corazon Aquino, widow of Benigno Aquino, as President of the Philippines ousting Marcos from Malacañang Palace and ending the twenty-one years of tyrant rule.
  • 1380 - Muslim Arabs arrived at the Sulu Archipelago.

  • 1521 - Ferdinand Magellan "discovers" the islands and names them: Archipelago of San Lazaro.

  • 1542 - Spanish expedition commandeered by Ruy Lopez de Villalobos claims the islands for Spain; names them "Philippines" after Prince Philip, later King Philip II of Spain; the Philippines becomes part of Spanish Empire.


  • 1872 - Gomburza (Fathers Mariano Gomez, Jose Burgos and Jocinto Zamora) were executed by the Spaniards.

  • 1892 - Jose Rizal founded the civic organization La Liga Filipina.

  • 1896 - Katipuneros tear their cedulas & shout in contempt of the Spaniards in what is called the Cry of Pugadlawin.

  • 1897, General Emilio Aguinaldo establishes the a new republic at Biak-na-Bato in Bulacan.

  • 1886 - José Rizal publishes anti-Spanish novel, Noli Me Tangere (The Lost Eden); and seers up independence sentiment.

  • 1896 - Spanish execute Rizal for instigating insurrection; public outrage spawns rebellion.

  • 1898 - American warship Maine was blown up in Havana harbour, triggers the the Spanish-American war, the battle of Manila Bay ensues.

  • 1898 - Emilio Aguinaldo assembled the Malolos Congress in Bulacan, then declares independence in Kawit, Cavite

  • 1899 - Treaty of Paris ends Spanish-American War, cedes Philippines to U.S. after payment to Spain by U.S. of $ 20 million. Emilio Aguinaldo declares independence then leads a guerrilla war against U.S.

  • 1901 - U.S. captures Aguinaldo; William Howard Taft arrives as first U.S. governor of Philippines.

  • 1902 - Insurrection ends; Taft improves economic conditions, settles disputes over church ownership of land, establishes "Pensionado" program, allowing Filipinos to study in U.S., which helped modernize and westernize the country.

  • 1916 - U.S. congress passes the Jones Law establishing elected Filipino legislature with house and senate.

  • 1934 - U.S. congress approves the Tydings-McDuffie Law promising Philippine independence by 1946; transition to independence begins.

  • 1935 - Filipino people approve constitution creating the Philippine Commonwealth with Manuel Quezon y Molina as president.

  • 1941 - Japanese invades the Philippines, and defeats Gen. Douglas MacArthur at Bataan and Corregidor; Quezon establishes government in exile in the U.S.

  • 1944 - Quezon dies in exile; Vice President Sergio Osmeña assumes the presidency; MacArthur returns to the Philippines and lands in Leyte with little resistance.

  • 1945 - Gen. MacArthur liberates Manila and President Osmeña establishes government

  • 1946 - The U.S. gave the Philippines independence and Manuel Roxas y Acuña is elected as the first president of the new republic.

  • 1965 - Ferdinand E. Marcos is elected by a big majority as president

  • 1972 - Martial Law was declared by President Marcos

  • 1981 - Marcos lifts Martial Law

  • 1983 - Opposition leader Benigno "Ninoy" Aquino returns from exile and is assassinated on arrival at Manila International Airport; Aquino's widow Corazon leads the "People Power" protest movement

  • 1986 - Marcos was declared winner in a presidential election beating Corazon Aquino amid charges of fraud; demonstrations erupt; Marcos flees to Hawaii; Aquino is declared president and forms a new government

  • 1992 - Endorsed by Aquino, her Secretary of Defense Gen. Fidel Ramos wins presidential election. U.S. Philippine congress rejects a new treaty with the U.S. and Subic Bay naval base and Clark Air Field returns to Philippine government, ending American military presence in the Philippines

  • 1996 - The government of Ramos agrees to greater autonomy for southern island of Mindanao. Moro National Liberation Front (MNLF) ends the guerrilla war with the government.

  • 1997 - Asian financial crisis grips Asia and the Philippines escapes the crisis despite series of currency devaluations

  • 1988 - Former movie actor Joseph Estrada is elected president

  • 2000 - On charges of corruption, the lower house impeach Estrada

  • 2001 - Estrada was forced to step down due to public outrage over corruption allegations. Vice President Gloria Macapagal-Arroyo assumes the presidency.

  • 2004 - Presidential election takes place. Arroyo's closest rival (a dear friend of Ex-President Estrada) is film actor Fernando Poe, Jr. Arroyo narrowly defeats Poe, taking 39.5% of the vote to Poe's 36.6%.

  • 2005 - A taped conversation between President Arroyo & an election official surfaced during the 2004 elections implying she influenced the official election results. Calls for her resignation and demonstrations followed soon after. In September 2005, Congress voted down the filing of an impeachment against Arroyo.

  • 2007 - Former President Joseph Estrada is convicted of plunder, the first ever in the history of the Philippines.
  • Martes, Hulyo 28, 2009

    The first Filipino flag can be traced from the time of the Andres Bonifacio's secret society named: Kataastaasang Kagalanggalang Katipunan ng mga Anak ng Bayan (Highest and Most Honorable Society of the Sons of the Nation) or the Katipunan or KKK for short. Benita Rodriquez and Bonifacio's wife, Gregoria de Jesus, made the first Filipino flag.

    The first Philippine flags was made of red cloth with white KKK initials sewn in white. The red color symbolized the blood of the members of the Katipunan in which inductee to the society signed in their names with their own blood.

    The Filipino flag had variations (from 1892 to 1896). Some members arranged the KKK in a triangle while some generals of the revolution designed their own flags.


    Of note is the black banner of General Mariano Llanera in Nueva Ecija with a letter K and a skull with two cross bones underneath.



    Another variation of the Filipino flag was that of General Pio del Pilar. It had an equilateral triangle with a K at each angle with a rising sun behind a mountain.



    In this Philippine flag picture, the Sun with the KKK underneath was also a derivative of previous Filipino flags.





    Another variation is the Sun of Liberty of the Naic Assembly in 1997. The Filipino military leaders of the revolution decided to revise the previous banner without the KKK letters.



    In 1896, the Magdalo faction of the Katipunan in Cavite headed by General Emilio Aguinaldo had a red ensign with a sun and at the center of the sun is the letter K written in the ancient Filipino alphabet.

    General Gregorio del Pilar also used another flag during the Battle of Pasong Balite and at the Battle of Tirad Pass. This Filipino flag is similar to the flag of Cuba, according to del Pilar.

    In 1898 Emilio Aguinaldo while in exile in Hong Kong had a banner sewn with the triangle of the Masonry with the mythical sun and face with 8 rays representing the 8 provinces that revolted against the Spanish rule (Manila, Cavite, Bulacan, Nueva Ecija, Pampanga, Bataan, Laguna, and Batangas) and 3 stars representing the main island groups: Luzon, Visayas and Mindanao.

    In 1936, Manuel L. Quezon as president of the commonwealth, issued Executive Order 23 which contained the specifications of the national flag. The banner is almost unchanged with a few exceptions, the most notable is the use of a plain sun without the face. Retained were the while triangle, the sun and the stars and the blue and red stripes. The triangle stood for equality and it's white color stood for purity. The blue stripe stood for peace and the red for courage.

    In times of peace, the blue stripe is flown on top but in times of war, the banner is inverted with the red strip on the top. The Philippine flag is the only flag to have this official dual display.

    Lunes, Hulyo 27, 2009

    WARNING: This jokes may contain dirty words.

    lolo: ako ay may magic table.kapag tumungtong ka dun,tumalon ka atsabihin mo lang ang iyong kahilingan at matutupad kaagad un.

    nasabik nman kaagad ang tatlong magkakaibigang c juan,nena at joy. nang tumungtong c juan, sabi niya, "GUSTO KONG MAGING C SUPERMAN!"..tumalon siya at sa isang iglap cya nga ay naging c superman.

    nang c nena nman ang naka tungtong, sabi niya, "GUSTO KONG MAGING C WONDERWOMAN!"...tumalon cya at cyA nga ay naging c wonderwoman.

    nang c joy na dpat, cya ay tumungtong sa table.tumalon cya at natalisod.sabi niya "AY PUKE!"... at sa kasamaang palad,cya ay naging isang palutang-lutang na puke...
    Isang araw sabi ng Ina:Mga anak,dito muna kayo at sasaglit ako sa bayan. Anak:Bakit po inay? Bibili lang ako ng ticket sa lotto,nakapanaginip ako ng mga numero kagabi,pag tumama ako,yayaman tayo!mag papatayo ako ng napakalaking bahay,bibili ng sasakyan,at mag papagawa ako ng napakalaking swimming pool! Mga bata:yehey!!!! pag may swimming pool na tayo,araw araw kaming maliligo at maglalanguyan!!! Nagalit ang ina at pinagpapalo ang mga bata at sinabi.HIndi pwede!paano kung magkandalunod kayo!!
    Sharon
    gtas
    nya
    alska,
    softdrnks
    nya
    coca-cola
    ice cream
    nya
    slecta
    ulam
    nya
    cen2ry tuna
    snck nya
    mcdo
    kya
    ktwan nya
    Superferry...skay na?!!!
    pag sa kumersiyal pag panteen ang pinapakita ay buhok, pag maxipeel mukha ang pinapakita, pag colgate ngipin ang pinapakita, rexona ang pinapakita ay kilikili eh! kung modes bakit di pinapakita ang pangit naman nyon!!!!
    May isang mahiwagang kagubatan na kung saan may nakatirang isang fairy god mother. Isang araw may dalawang babae na pumasok sa kagubatang iyon. Yun ay sina ming2 at ting2. Papasok palang sila sa kagubatan ay naka salubong na nila ang fairy god mother at sinabi ito sa kanila; Sa loob ng kagubatang ito ay mayroong mga prutas na kung saan pwede kayong humiling sa pamamagitan ng pagpitas at pagsabi ng mukhang gusto nyong maging. Dahil dun nagsipagtakbuhan ang dalawang babae upang mag unahan sa pagpitas ng prutas. Si ting2 ang nauna at siya ay pumitas ng bunga ng mangga at nagsabing; SHARON CUNETA;.... mayamayay naging sharon cuneta na ang mukha nya.Masayang masaya sya.Nakita ito ni ming2 at siya rin ay dali daling tumakbo upang pumitas ng bunga ng bayabas. EXcited siya sa mukhang gusto niyang maging kaya nung nakapitas na siya ng bunga ng bayabas ay natalisod sya sabay sabing; (AY PWET!)...Kaya naging Lubot yung mukha nya....hanggang ngayon si ming2 ay di na lumalabasng kanilang bahay dahil sa nahihiyang makita ang kanyang mukha na kasintulad ng PWET!.....
    * batA nALunOd,.. nAtaGpuAn baSa!!!!

    * dalawang kalbo,nag-sabunutan.

    * Capt. Hook dumaan sa Quiapo, pinirata!!!

    * Palaisdaan, nasunog!!!

    * Tahanang Walang Hagdan, inakyat!!!

    * Bakla sumali sa away, napasubo!!!

    * Bagong tuli nagyabang, lumaki ang ulo!!!

    * Unanong madre, napagkamalang penguin!!!

    * Bulag nakapatay, nagdilim daw ang paningin!!!

    * Iceman nanood ng porno, nag-init!!!

    * Tindera ng suka, tinoyo!!!

    * Teacher nagkamali, tinuruan ng leksyon!!!

    * Lolo naakusahang nang-rape, pero sa korte....biktima ayaw tumayo!!!

    * Eroplano nag-crash, lahat ng pasahero namatay sabi ng mga survivor!!!

    * Basurero nagsampa ng kaso, binasura!!!

    * Dahil may reklamo, eskwelahan ng mga bingi nag-noise barrage!!!

    * Tubero, nagka-tulo!!!

    * Lalaki natagpuang pugot ang ulo, inaalam pa kung buhay!!!

    * Barbero tumestigo sa krimen, ayaw paniwalaan!!!

    * Misis ng photographer, nakunan!!!

    * Tindera ng tubig, namatay sa uhaw
    WARNING: This jokes may contain dirty words.

    BOY ABUNDA:mahal, kung ihahalintulad ka sa isang bagay, anu ka?
    MAHAL:alam mo ticho boy, chiguro maihahantulad ko ang charili ko cha ichang CHUPA! kachi masarap higaan ang ichang chupa. parang ako!
    WARNING: This jokes may contain dirty words.

    KAKAGISING LANG NI PEDRO TAPOS LUMABAS SYA NG BAHAY NKITA SYA NI JUAN:

    JUAN:ALAM MO BA YUNG PUTANGINA MO.
    PEDRO: HINDI
    JUAN:E YUNG TITI.
    PEDRO: HINDI
    JUAN:E YUNG PUKI
    PEDRO: HINDI
    JUAN: E YUNG KANTUTAN
    PEDRO:HINDI

    PAGKATAPOS PUMASOK NG BAHAY C PEDRO TINANONG NYA YUNG NANAY NYA:

    PEDRO:NAY ANONG IBIG SABIHIN NG PUTANGINA MO
    NANAY:PAGGALANG LANG YUN
    PEDRO:E YUNG TITI
    NANAY:BASTON LANG YUN
    PEDRO:E YUNG PUKI
    NANAY:CAKE LANG YUN
    PEDRO: YUNG KANTUTAN
    NANAY:PAGPAPAHINGA LANG YUN

    MAYA-MAYA DUMATING LOLO NI PEDRO

    PEDRO:(NAGMANO) PUTANGINA MO LO
    LOLO:ANO KA BA KUNG ANU-ANO PINAGSASABI MO
    PEDRO:LO MAY PUKI PO KAYO JAN SA LAMESA
    LOLO:ANO KA BA D KA BA TITIGIL NA SAAN ANG NANAY MO?
    PEDRO:NASA KUWARTO PO NAGKAKANTUTAN
    LOLO:MAKAALIS NA NGA DTO
    MAYA-MAYA UMALIS NA C LOLO NAIWAN BASTON
    PEDRO:LO NAIWAN NYO TITI NYO
    WARNING: This jokes may contain dirty words.

    my 3 inggetera... pro panget cla... tpoz my ngsabi na mgpnta dw cla sa bundok tpoz intayin nla kumidlat at saka svihin nla un artista na gus2 nla mging kamuka!!!

    un 1 umakyat na tpoz inintay na kumidlat... un kumidlat cnavi nya ANGEL LOCSIN!!!! effective nging kamuka nya c angel.....

    un pang2 umakyat tpos kumidlat nah!!! cnav marian rivera!!! efective uli!!

    un pang3 umakyat tpoz inintay kumidlat eh antagal kumidlat kea bababa na xa ...
    eh hbang nababa xa kumidlat ngulat xa nzabi nya ay PUKE tpoz aun.....

    ...ngmukang puke!!!!!!!!
    WARNING: This jokes may contain dirty words.

    c mark ay 5 taong gulang sanay na sya sa mall pag pmpnta kya d xya na wawala

    inday : hoy mark wag k lumayo !
    ma`am : hayaan mu xa inday marunong yn mg isa snay n yn dito cr nga ang twag nya d2 ee
    inday : ok po maam`
    ma`am : inday uwi muna ako my naiwan ako eh! sunod nlng kayo ni mark

    ( umuwi c inday )

    ma`am : o inday asan na c mark?
    inday : e1 ko po ma`am ang sbi nyo po pa bayaan ko ee ..
    1. Minamalat na naman ang puso ko...
    ++ Paano kasi, laging sinisigaw ang pangalan mo.

    2. Ikaw ba may-ari ng Crayola?
    ++ Ikaw kasi nagbibigay ng kulay sa buhay ko.

    3. Uy papicture tayo!
    ++ Para ma-develop tayo!

    4. Kung ikaw ay bola at ako ang player, mashushoot ba kita?
    ++ Hindi, para lagi kita mamimiss.

    5. Can i take your picture?
    ++ Coz i want to show Santa exactly what i want for Christmas!

    6. Exam ka ba?
    ++ Gustong gusto na kasi kitang i-take home eh!

    7. Lecture mo ba ako?
    ++ Lab kasi kita.

    8. Centrum ka ba?
    ++ Kasi you make my life complete!

    9. Miss pwede ba kita maging driver?
    ++ Para ikaw na magpapatakbo ng buhay ko.

    10. Mahilig ka ba sa asukal?
    ++ Ang tamis kasi ng mga ngiti mo.

    11. Pinaglihi ka ba sa keyboard?
    ++ Kasi type kita.

    12. I hate to say this but... You are like my underwear.
    ++ Coz i can't last a day without you!

    13. Ibibili kita ng salbabida.
    ++ Kasi malulunod ka sa pagmamahal ko.

    14. Pwede ba kitang maging sidecar?
    ++ Single kasi ako eh.

    15.Me lisensya ka ba?
    ++ Coz you're driving me crazy eh.

    16. May kilala ka bang gumagawa ng relo?
    ++ May sira ata relo ko.. pag ikaw kasi kasama ko, humihinto ang oras ko.

    17. Grabe nakakatawa yung mga pick-up lines noh? hahaha! May alam ka pa bang iba? Wala na akong maisip eh.
    ++ Coz all i ever think of is you.

    18. I'm a bee.
    ++ Can you be my honey?

    19. Nakakatakot di ba ang multo?
    ++ Pero mas nakakatakot kapag nawala ka sa buhay ko.

    20. Am i a bad shooter?
    ++ Coz i keep on missing you.

    22. Naniniwala ka ba sa love at first sight?
    ++ Oh gusto mong dumaan ulit ako?

    23. Mabilis ka siguro sa mga puzzle noh?
    ++ Kasi kakasimula pa lang ng araw ko, pero nabuo mo na agad.

    24. Excuse me.. Are you a dictionary
    ?
    ++ Because you give meaning to my life.

    25. Bangin ka ba?
    ++ Nahuhulog kasi ako sa'yo.

    26. Pustiso ka ba?
    ++ Kasi, can't smile without you.

    27. Pagod na pagod ka na noh?
    ++ Maghapon kana kasing tumatakbo sa isipan ko eh.

    28. Me butas ba puso mo?
    ++ Kasi natrap na ako sa loob, can't find my way out!

    29. Anung height mo?
    ++ Ha? Pano ka nagkasya sa loob ng puso ko.

    30. Hey, did you fart?
    ++ Coz you blew me away!

    31. Sana "T" na lang ako.
    ++ Para I'm always right next to "U"

    32. Are you Jamaican?
    ++ Kasi Ja-maican me crazy!

    33. Hindi tayo tao.. Hindi tayo hayop.
    ++ BAGAY tayo. BAGAY talaga tayo.

    34. Ako ay isang exam.
    ++ Kaya sagutin mo na ako.

    35. Favorite Subject mo ba Geometry.
    ++ Kasi kahit saang angle ka tignan ang ganda mo eh!

    Linggo, Hulyo 19, 2009

    isang araw,tinanong ng lalaki kung ano ang ibigsabihin ng buhay para sa girl friend nya(as in best friend)... sabi ng girl

    Girl: life is one of the gifts of God... a blessing from heaven,kung wala ito marahil wala naring magmamahalan sa mundong ito... E ikaw?!

    Guy:life for me is you...without you...life is
    non-sense,mas maganda nang ako na lang ang mawala kaysa ikaw...

    Girl:'Wag ka ngang ganyan!

    Guy:totoo naman eh!for 4 years na
    magbestfriend tayo...minahal na kita...totoo na itoh...

    Girl:pwede ba!tumigil ka nga!

    Guy:bestfriend...I really love you,more
    than anything in this World...ikaw,mahal mo ba ako?

    Girl:pero alam mo namang may boyfriend na ako...bakit ngaun mo lang sinabi?!

    tumakbo ang girl at iniwanan ang lalaki...after 3 days, anniversary na ng friendship nila,may natanggap na phone call ang girl...

    Girl:hello!?

    - - -:hello?jen?

    Girl:hello,si jen nga ito...sino toh?

    - - -:pumunta ka sa 23 catastrophe st. greenpark Village...

    Girl:huh?hello???cno

    (naputol ang linya...) natakot si jen na pumunta sa lugar na iyon dahil hindi niya alam kung pano haharapin ang nagmamahal sa kanya na si Nieve(bestfriend niya)...pero pumunta pa rin siya. ang hindi niya alam...

    Mom of Nieve:jen?!buti nakarating ka...pano mo nalaman?

    Jen:nalaman ang ano tita?

    Mom of Nieve:wala na si Nieve...matagal na siyang nanghihina... may Cancer siya,ayaw niya itong ipaalam sayo...

    Napatigil si jen...

    Mom of Nieve:ito nga pala ang regalong gusto niya sanang ibigay sayo ngaung anniversary niyo...

    isang kahong puno ng letter ang laman ng kahon binasa niya ang isa...

    Dear jen,
    hello!alam mo matagal na kitang gusto...natatakot akong sabihin ito pagkat ayokong lumayo ka sakin...mahal na mahal kita ikaw ang bumago sa buhay ko...dahil sa iyo nalaman ko na mahalaga ang buhay,mahal na...


    (hindi nya tinuloy ang sulat...)
    Lumapit siya sa kabaong at sinabi...

    jen:kung alam mo lang Nieve...minahal kita,akala ko hindi mo ko napapansin kaya naman binaling ko sa iba ang pagmamahal na kaya kong ibigay sa iyo...mahal parin kita Nieve...kung alam mo lang....

    "Love is too selfish minsan,kung kailan handa ka nang tanggapin ang hamon...saka naman ipagdadamot sa iyo ang katotohanan kaya if u luv someone say to him/her dat u love her b4 its too late..."


    If you love someone sabihin nyo na ng mas maaga...para hindi tayo magregret... saying..."wat if o kung sana lang"...db?

    Lunes, Hulyo 13, 2009

    Mula sa mga Bukidnon sa Mindanao
    NUONG matagal nang nakaraan, may isang dambuhalang alimango na lumusong sa dagat. Dahil sa laki niya, umapaw ang dagat at natakpan ng tubig ang buong daigdig. Lahat ay nalunod.

    Bandang isang buwan bago nangyari ito, hinayag ng isang marunong lalaki sa mga tao na dapat silang gumawa ng isang malaking balsa (raft). Sumunod ang mga tao, pumutol ng maraming malalaking punong kahoy (arboles, trees) at pinagtali-tali hanggang nakagawa sila ng 3 palapag (cubiertas, decks). Tapos, iginapos nila ang balsa ng mahaba at matibay na yantok (caña, rattan) sa isang malaking puno na nakatusok sa lupa.

    Hindi nagtagal pagkatapos nila, dumating ang malaking baha. Umagos ang tubig mula sa mga bundok at umapaw ang dagat hanggang natakpan pati ang mga pinaka-matayog na bundok. Nalunod lahat ng tao at hayop, naligtas lamang ang mga nakasakay sa balsa. Paghupa ng tubig, natuklas nilang malapit sila sa kanilang tahanan (hogar, home) sapagkat hindi napatid ang yantok na pinang-gapos nila sa puno. Natuklas din nila na sila na lamang ang nalalabing tao sa buong daigdig.

    May hawig itong alamat sa diluvio universal ng Biblia kaya ang unang hinala ay hiniram lamang mula sa mga catholico at Muslim sa paligid at inilapat ng mga Bukidnon sa sariling diwa. Gayon man, may katangian ang alamat ng pagbaha ng ibang Pilipino na kakatwa sa ulat ng catholico at Muslim. Isang halimbawa itong alamat ng mga Igorot. -- Mabel Cook Cole

    Mula sa mga Igorot ng Cordillera
    NUONG unang panahon, walang mga bundok, pantay at patag ang daigdig. Si Lumawig, ang dakilang diwata, ay may 2 anak na lalaki na mahilig mangahoy (cazar, hunt). Ang hirap lamang, walang bundok kaya walang mainam na puok manghuli ng hayop kaya minungkahi ng mas matandang kapatid, “Patagasin natin ang tubig hanggang matakpan ang buong daigdig, nang tumaas ang lupa at magkaruon ng mga bundok!”

    Pina-agos nga nila ang tubig at nang lunod na ang buong daigdig, kinuha nila ang buslo ng ulo (cesta de cabeza, head-basket) ng kabayanan ( pueblo, town) at ginamit nilang bitag (trampa, snare) parang panghuli ng isda. Tuwang-tuwa ang magkapatid nang nakita ang nahuli nila sa bitag, maraming usa (ciervos, deer) at baboy damo (verracos, wild boars). At maraming tao na nalunod din sa bahâ.

    Mula sa kanyang luklukan (trono, throne) sa langit (cielo, heaven), napansin ni Lumawig ang pagbahâ sa daigdig na ginawa ng kanyang mga anak. Nakita niyang nalunod lahat ng tao maliban sa isang lalaki at isang babaing magkapatid sa Pokis. Pinasiya ni Lumawig na bumaba sa lupa at sagipin ang magkapatid.

    “Buhay pa pala kayo,” sabi ni Lumawig sa batang magkapatid.

    “Opo, buhay pa kami,” sagot ng kapatid na lalaki, “subalit ginaw na ginaw kami.”

    Inutusan ni Lumawig ang kanyang usa at aso (perro, dog) na ikuha ng apoy upang magpa-init ang magkapatid. Agad lumangoy sa baha ang 2 hayop subalit matagal nang naghihintay si Lumawig, hindi pa bumabalik ang kanyang usa at aso. Lalo giniginaw ang magkapatid kaya lumakad na rin si Lumawig at hinanap ang kanyang mga inutusan.

    “Bakit ba ang tagal-tagal ninyong magdala ng apoy sa Pokis?” tanong ni Lumawig pagkakita sa usa at aso. “Bilisan ninyo at susubaybayan ko kayo, nangangatog na yung mga batang lalaki at babae!”

    Kumaskas ang usa at aso subalit saglit pa lamang sila lumalangoy, nabasa sa bahâ at namatay ang dala nilang apoy. Pinakuha sila ng apoy ni Lumawig. Sa pang-2 pagkakataon, nagdala ng apoy ang 2 hayop subalit nabasa uli at namatay ang apoy na dala ng usa. Pati ang apoy na dala ng aso ay muntik nang mamatay din kung hindi sinunggaban ni Lumawig, at siya na ang nagdala sa Pokis.

    Gumawa ng malaking sigâ si Lumawig at nabuhayan ang magkapatid. Sa init ng apoy, natuyo rin ang baha na bumabalot sa daigdig kaya, hindi nagtagal, nagbalik ang dating hugis ng daigdig maliban sa, ngayon, mayruon nang mga bundok. Nag-asawa ang magkapatid at nagka-anak ng marami at ganuon nagka-tao uli sa daigdig.

    Mula sa mga Ifugao ng Cordillera
    Hindi umulan nuong isang matagal na tag-tuyot (sequia, drought) sa nakaraan at, sa init ng araw, natuyo lahat ng ilog. Minungkahi ng mga matanda (mayores, elders) na hukayin ng mga tao ang mga sahig ng ilog (lechos, riverbeds) upang malantad ang diwa (espiritu, soul ) ng ilog. Tatlong araw naghukay ang mga tao bago biglang bumulwak ang tubig. Sa lakas at bilis ng agos, marami sa mga naghukay ang nalunod subalit tuwang-tuwa ang mga Ifugao at nagdiwang sila sa pagbalik ng maraming tubig. Nagsasaya pa sila nang nagsimulang bumagsak ang malakas na ulan.

    Hindi tumigil ang ulan at nagsimulang umapaw ang mga ilog hanggang umabot ang bahâ sa bundok. Pinayuhan ng mga matanda ang mga tao na umakyat sa mga tuktok ng bundok sapagkat nagalit daw ang diwata ng mga ilog. Nagtakbuhan ang mga tao subalit inabutan sila ng tubig at 2 lamang, ang magkapatid na babae at lalaki, ang nakaligtas sa pagka-lunod. Ang magkapatid, sina Wigan at Bugan, ay napipilan sa tuktok ng 2 bundok, ang Amuyao at Kalawitan. May sapat silang pagkain subalit ang kapatid na babae lamang, si Bugan, ang may apoy kaya ginaw na ginaw si Wigan, ang kapatid na lalaki.

    Pagkaraan ng 6 buwan (meses, months), natuyo rin ang bahâ at naiwang uka-uka at matatarik ang lupa. Sinundo ni Wigan ang kapatid sa bundok Kalawitan at namahay sila sa libis. Pagtagal, napuna ni Bugan na buntis siya. Hiyang-hiya siya dahil ang kapatid ang bumuntis sa kanya kaya tumakas siya at naglakad pabaybay sa ilog.

    Isang diwata, si Maknongan, ang nagpakita sa kanya bilang isang matanda. Pinahinahon niya si Bugan at sinabing hindi siya dapaat mahiya sapagkat silang dalawa lamang ng kapatid niya ang makakapag-parami uli ng tao sa daigdig.

    Mula sa mga Kiangan Ifugao ng Cordillera
    Si Kabigat ang unang anak na lalaki ni Wigan, isang diwata. Umalis siya sa Hudog (cielo, sky, langit), kasama ang kanyang mga aso, at bumaba sa lupa upang mangahoy. Nabigo siya sapagkat patag (llano, flat) ang buong daigdig kaya hindi niya narinig ang alingawngaw (echo) ng kahol (ladrido, bark) ng kanyang mga aso. Matagal nag-isip si Kabigat bago nagpasiyang bumalik sa Hudog at kumuha ng isang malaking tela (cloth). Isiniksik niya ito sa bukana (boca, mouth) ng mga ilog (rios, rivers) upang harangin (represar, dam) ang agos ng tubig papunta sa dagat. Pagkatapos, bumalik uli sa Hudog si Kabigat at sinabi kay Bongabong ang ginawa niya.

    Nagtungo si Bongabong kina Ulap (nube, cloud) at Hamog (niebla, fog) at inutusang umuwi sa kanilang ama, si Baiyuhibi. Si Baiyuhibi ang nag-utos sa kanyang mga anak na umulan sa lupa hanggang hindi sila pinatigil ni Bongabong. Tatlong araw bumuhos ang ulan (lluvia, rain) at natakpan ang buong daigdig bago sila pinahinto ni Bongabong. Nuon inutos ni Wigan sa kanyang anak, si Kabigan, na alisin na ang harang na tela sa mga ilog. Sa lakas ng sambulat ng naipong tubig, nauka ang mga libis (valleys) at nabuoang mga bundok. Inutusan naman ni Bongabong si Mumba’an na patuyuin ang lupa.

    Mula sa mga Atá sa Mindanao
    Tinakpan ng tubig ang buong daigdig. Nalunod lahat ng Atá maliban sa 2 lalaki at isang babae na tinangay ng agos (curso, current) sa gitna ng dagat. Namatay dapat sila kung hindi dumating ang isang malaking lawin (aguila, eagle) at inalok silang sumakay sa kanyang likod at ililipad niya pabalik sa kanilang tahanan. Tumanggi ang isang lalaki, subalit sumakay ang pang-2 lalaki at ang babae at ibinalik sila ng ibon (ave, bird) sa Mapula.

    Mula sa mga Mandaya sa Mindanao
    Isang malaking bahâ minsan nuong nakaraan ang lumunod sa lahat ng tao sa daigdig maliban sa isang buntis (embarazado, pregnant) na babae. Dinasal ng babae na, harinawa, maging lalaki ang kanyang anak. Natupad ang kanyang panalangin (rezo, prayer) at pinangalanan niyang Uacatan ang kanyang anak na lalaki. Nang lumaki si Uacatan, nag-asawa sila ng kanyang ina (madre, mother) at lahat ng Mandaya ay nagmula sa kanilang dalawa.
    MINSAN, may isang lalaki na may asawa na hindi maganda. Dumating ang panahon, ayaw na niyang makita kaya lumayas siya at nag-asawa ng ibang babaing mas maganda. Naghinagpis ang kanyang unang asawa, at umiyak araw-araw. Isang araw, lumuluha ang babae habang umiigib ng tubig sa balon ( pozo, well ). Dumating ang isang matandang babae.

    “Bakit ka umiiyak?” tanong ng matandang babae na, ang totuo, ay mangkukulam (bruja, witch).

    “Iniwan ako ng asawa ko,” hikbi ng unang asawa, “at nag-asawa ng iba!”

    “Bakit?”

    “Kasi hindi raw ako maganda!” bulalas ng unang asawa na tuluyan nang napahagulhol. Naawa ang mangkukulam at hinipo nang sandali ang mukha ng umiiyak na babae. “Hindi na ako makatagal dito!” hikbi ng unang asawa. Bitbit ang inigib na tubig, umuwi na ang unang asawa.

    Napansin niya habang naglalakad sa daan na tinititigan siya ng mga tao. Pati ang mga kaibigan niya ay napapa-tunganga, at parang hindi siya nakilala. Hindi kumibo ang unang asawa dahil akala niya pinapanuod ang pag-iyak niya. Yumuko na lamang ang babae at humangos pauwi habang patuloy ang pagluha, awang-awa sa sarili.

    Pagdating sa bahay, napasulyap ang unang asawa sa salamin. Bigla siyang natigilan. Hindi niya nakilala ang babaing nakita sa salamin! Napaka-ganda ng mukha niya, pinaka-maganda sa buong kabayanan!

    Mabilis kumalat ang balita sa buong kabayanan na may napaka-gandang babae na nakatirang mag-isa sa bahay ng unang asawa. Dumagsa ang mga tao duon upang masulyapan paulit-ulit ang magandang dilag. Pati ang lumayas na asawang lalaki ay nakasagap sa balita. Nagtataka, bumalik siya sa dating tirahan upang makita ang magandang babae.

    Palinga-linga ang lalaki, hinahanap ang kanyang unang asawa na, hindi niya alam, ay hindi na niya makikita kailan man. Ang kanyang nakaharap ay ang napaka-gandang babae. Napayuko na lamang ang lalaki at nagpahayag ng pag-ibig. Ang magandang babae, na talagang ang lihim na unang asawa, ay ayaw maniwala sa nanliligaw na lalaki. Isang dahilan ay may kinakasama na siyang babae.

    Sa wakas, hinayag ng lihim na unang asawa, “Kung iiwan mo agad ang kinakasama mong babae, at mabilis kang lumipat dito, tatanggapin kitang asawa ko.”

    Walang abog-abog na iniwan ng lalaki ang pang-2 asawa at tumira uli sa dating bahay, kasama ang hindi niya alam na una niyang asawa. Ang napag-iwanang pang-2 asawa naman ay galit na galit nang mabalitaang nagtanan ang lalaki sa napaka-gandang babae. Lalo siyang nagsiklab nang kumalat ang bulong-bulong na ang magandang babae ay talagang ang unang asawa na pina-ganda lamang ng isang mangkukulam. Masugid na inusisa itong balita ng pang-2 asawa hanggang natuklas niya ang buong pangyayari. Pinasiya niyang ganuong din ang gawin upang mapa-ganda rin siya ng mangkukulam. Mula nuon, araw-araw siyang nagtungo sa balon at umiyak hanggang, isang araw, isang matandang babae ang lumapit sa kanya.

    “Bakit ka umiiyak, ale?” tanong ng matandang babae na, sa katunayan, ay ang mangkukulam na dating dumalaw duon.

    “Iniwan ako ng asawa ko,” hikbi ng pang-2 asawa, “at sumama sa magandang babae!”

    Marahang hinipo ng mangkukulam ang mukha ng pang-2 babae at sinabi,
    “Huwag ka nang umiyak at umuwi ka na. Malapit na ang katapusan ng paghihirap mo!”

    Sagsag umuwi ang pang-2 asawa upang maghanda sa akala niyang pagbalik ng kanyang lalaki. Subalit sa daan pa lamang, napansin niyang lahat ng nakasalubong niya ay tumatakbo sa takot pagkakita sa kanya. Pagdating sa bahay, agad humarap sa salamin ang pang-2 asawa at napatili. Ang pangit-pangit niya! Buong mukha ang haba ng ilong niya. Luwa at kasing lapad ng mangkok ang mga mata niya. At parang dahon ng saging ang mga tenga niya.

    Dahil sa pagka-pangit-pangit ng pang-2 asawa, walang payag na lumapit sa kanya. Nawalan ng luob ang babae at hindi na kumain mula nuon, at namatay pagkaraan lamang ng ilang araw.
    MAHIRAP si Kamanla subalit masipag kaya lagi siyang abala (ocupado, busy). At lagi nang pinupuri ang sarili - kapag nagsasalita, isinisingit niya sa ika-3 o ika-4 kataga ang “la,” ang huling pantig (silaba, syllable) ng kanyang pangalan at - mas mahalaga - kataga ng pagpuri at pang-pasigla. Minsan, gumawa siya ng isang bangka na pina-ganda niya at, pagkatapos, kinausap niya nang kinausap

    “Bangka kong maayo, la, lumaot ka na, la, humanap ka ng maayong dalaga, la, para maging asawa ko, la, at nang lumigawa ako, la!”

    Paulit-ulit niyang sinabi ito hanggang, kagila-gilalas! Nagsimulang lumayag ang bangka nang nag-iisa, walang sakay na tao kahit isa. Walang tigil na naglakbay ang bangka hanggang narating ang isang malaking nayon ( pueblo, town). Tumigil ang bangka sa pampang ng isang ilog (rio, river) na madalas pasyalan ng mga anak na dalaga ng mga mayayamang tagaruon. Gawi ng mga dalaga na sumakay sa alin mang bangka na nakahimpil duon upang tumawid ng ilog, at bumalik din sa ganuong paraan pagkatapos.

    Isang pangkat ng mga dalaga ang nagdaan at humanga sa ganda ng bangka ni Kamanla. Naisipan nilang mamangka sa ilog at magliwaliw. Ang pinaka-bata, at pinaka-magandang
    dalaga, ang unang sumakay sa bangka. Nang maramdaman ng bangka na may sakay na, umandar ito agad at lumayo, bago nakasakay ang iba pang dalaga.

    Nang natanaw ni Kamanla ang pabalik na bangka, nagtatalon siya sa tuwa. “Bangka kong maayo, la, parating na, la, dala ang magandang dalaga, la, para maging aking asawa, la!”

    Pagdaong ng bangka, agad tinulungan ni Kamanla at pinahinanon ang takot na takot na dalaga. Hindi nagtagal, sila ay kinasal. Maligayang maligaya sila, lalo na si Kamanla hanggang dumating ang isang araw, wala silang pagkain. Dahil masipag, naisip ni Kamanla na gumawa ng taon upang makahuli siya ng isda. Pagkatapo niyang gawin ito, kinausap din niya nang kinausap: “Taon kong maayo, la, pumalaot ka na, la, pumasok ka sa ilog, la, at ihuli mo kami ng isda, la!”

    Sa wakas, umaandar nang nag-iisa ang taon at nanghuli ng isda sa ilog. Punung-puno ng isda ang taon nang bumalik kay Kamanla, na tuwang-tuwa. Hanga kay Kamanla lahat ng nakarinig sa nangyari, lalo na ang kaibigan niyang si Parotpot na inggit na inggit.


    “Maligayang maligaya ka, kaibigan!” sabi ni Parotpot kay Kamanla. “Naiinggit tuloy ako sa iyo!”

    “Oo, Parotpot, maganda ang kapalaran ko!” sagot ni Kamanla. “Mayruon akong bangkang maayo na nauutusan ko kahit saan, at mayruon din akong taon na nanghuhuli ng isda araw-araw!”

    Malungkot si Parotpot. Sa inggit niya, pinasiya niyang gayahin si Kamanla. Gumawa rin siya ng bangka at pagkatapos, kinausap din niya: “Bangka ko, pot, humayo ka, pot, humanap ka ng asawa ko, pot, na mas maganda, pot, kaysa asawa ng kaibigan ko, pot!”

    Lumayag nang nag-iisa ang bangka at tumigil sa isang malaking ilog. Hindi nagtagal, dumating ang isang pangkat ng mga lalaki, bitbit ang bangkay (cadaver, corpse) ng kanilang lola na ililibing nila sa kabilang panig ng ilog. Nakita nila ang bangka na walang sakay, kaya isinampa nila duon ang bangkay. Nang naramdaman ng bangka na may sumakay, nagsimula itong umandar at naiwan ang mga lalaking nagdala ng bangkay.

    Naghihintay si Parotpot at napasigaw nang nakitang papalapit ang bangka:
    “Aking bangka, pot, ay pauwi na, pot, dala-dala ang magandang dalaga, pot, para maging asawa ko, pot!”

    Sawimpalad! Bangkay ng lola, hindi magandang dalaga, ang dala ng bangka. Sa galit ni Parotpot, sinunggaban niya ang kanyang bolo at pinagtataga ang bangka. Hindi siya tumigil hanggang ang bangka ay pira-pirasong kahoy na lamang. Samantala, nahulog sa tubig at tinangay ng agos ang bangkay ng lola.

    Sunod sinubok ni Parotpot na gumawa ng taon upang makahuli ng maraming isda, tulad ng gawa ni Kamanla. Pagkayari sa taon, inutusan ito ni Parotpot: “Taon ko, pot, pumunta ka na sa ilog, pot, humuli ka ng maraming isda, pot, para makain ko, pot!”

    Umandar ang taon at tumatag sa ilog. Sa malas, araw ng Linggo nuon, at gaya ng gawi ng mga taga-nayon tuwing Linggo, nagkakatay sila ng mga vaca. Gawi nila na itapon sa ilog lahat ng pinagtabasan ng mga kinatay, at itong mga
    patapon ang “nahuli” ng taon ni Parotpot. Nang napuno ang taon, umandar ito uli at nagtungo pabalik kay Parotpot.

    Samantala, habang naghihintay, nagsaing ng maraming kanin si Parotpot, at hinugasan lahat ng kanyang mga pinggan (platos, dishes). Inanyayahan niya lahat ng kanyang mga kaibigan at mga kapitbahay na dumalo at sumalo sa kanyang malaking piging (cena, feast) ng mga isda na iuuwi ng kanyang taon. Kaya maraming tao ang naghihintay nang sumigaw si Parotpot:

    “Ang taon ko, pot, ay dumarating na, pot, dala-dala ang maraming isda, pot, para sa handa ko, pot!”

    Pagsapit ng taon, nakita ng mga tao ang laman nito, mga patapon ng mga kinatay na vaca. Pinagtawanan nila si Parotpot bago nag-alisan, at naiwang nag-iisa si Parotpot. Nuong huli, hinatak niya ang taon at sinunog, ibinulong na lamang sa sarili, “Hindi ako liligaya tulad ng kaibigan kong Kamanla!”
    SINA Alelu’k at Alebu’tud ay magkasamang nakatira sa kanilang sariling kubo sa bundok. Nag-iisa sila at walang mga kapitbahay. Isang araw, nagpa-alam si Alelu’k sa kanyang asawa, “Manghuhuli ako ng baboy damo.” Nangahoy nga si Alelu’k, kasama ang kanyang 3 aso at dala ang kanyang tidalan (lancia, spear, sibat sa Tagalog), subalit wala siyang natagpuang baboy damo. Sa halip, sa liblib ng gubat, namataan niya ang isang usa (ciervo, deer), malaki na ang sungay (cuernas, antlers) kaya natiyak niyang matanda na.

    Sinugod ng mga aso at sinakmal ang usa upang hindi makatakas. Sunod ang tumatakbong Alelu’k at pinatay ng tindalan ang hayop. Tapos, pumutol siya ng yantok (rattan) sa tabi, itinali sa sungay ng usa at hinatak ang hayop pauwi. Sa bahay, sinalubong siya ni Alebu’tud. Tuwang-tuwa ang mag-asawa at marami silang pagkain.

    Humakot sila ng mga panggatong (leña, firewood ) at iba pang kahoy. Nagparikit sila ng apoy, gamit ang mga panggatong, at nagbaon ng mga tukod (estacas, posts) sa paligid, gamit ang ibang kahoy. Sa tuktok ng mga tukod, nagtali sila ng banghay ( parilla, frame) na kahoy, naka-ibabaw sa apoy. Duon nila inilatag ang patay na usa upang masunog ang balahibo ( piel, fur). Pagkatapos, kinaskas nila hanggang nalinis ang balat ( pellejo, skin) ng hayop.

    Sinimulan ni Alelu’k na katayin (matar, butcher) at pagpira-pirasuhin ang usa. Samantala, hinugasan ni Alebu’tud ang malaking palayok (puchero, pot) at nilagyan ng tubig upang ilaga (hervir, boil ) ang pira-pirasong laman (carne, meat) at buto (huesos, bones) ng usa. Naubusan ng tubig si Alebu’tud kaya nagtungo siya sa ilog, dala ang kanyang sekkadu (cubo, bucket, timba sa Tagalog, subalit mas lapat ang tabò, isang biyas (nudo, node) ng kawayan (caña, bamboo) na butas sa isang dulo).

    Nakayapak sa ilog, umigib ng tubig si Alebu’tud. Nang puno na ang sekkadu, pinasan niya at nagsimulang umakyat sa pampang subalit biglang lumundag ang isang dambuhalang isda at sinakmal si Alebu’tud. Pumalag ang babae subalit hindi siya nakahiyaw dahil hinila siya ng isda sa ilalim ng tubig. Duon nalunod ang babae at kinain nang buo ng isda.

    Sa bahay, naghintay si Alelu’k subalit hindi na niya nakita kailan man ang asawa. Araw-araw, hinanap niya at araw-araw, umiyak siya sa lungkot sa pagkawala ni Alebu’tud. May sapantaha na ibang lalaki ang dumukot at tumangay kay Alebu’tud, subalit walang katibayan ito kahit na ano.
    Si Mariang Makiling ay isang dalaga, hindi tumatanda, nakatira sa magandang bundok Makiling sa pagitan ng provincias ng Laguna at Tayabas, subalit walang nakaka-alam kung saan talaga. O kung paano siya namamahay. Sabi ng iba, nakatira siya sa isang magandang palacio na napapaligiran ng mga jardin. Ang sabi naman ng iba, nakatira siya sa isang dukhang dampa na gawa sa karaniwang kawayan at mga dahon ng nipa.

    Matangkad si Mariang Makiling at mahinhin. Ang kutis niya ay makinis, kayumangging kaligatan, sa bigkas ng mga Tagalog. Malaki at itim ang kanyang mga mata, mahaba at makapal ang buhok, at maliliit ang mga kamay at paa, at mala-candela ang mga daliri. Sa madling salita, siya ay maniwaring isang diwata, parang isinilang sa maputlang sinag ng buwan sa ibabaw ng Pilipinas, pasulpot-sulpot sa pagitan ng mga punong kahoy sa gubat ng Makiling. Ang diwa niya ang namamayani sa bundok subalit siya mismo ay bihirang makita ng mga tao.

    Paminsan-minsan, natatanaw siya ng mga mangangahoy (cazadores, hunters) sa dilim ng Viernes Santo (Good Friday), kapag namumundok sila upang humuli ng usa (ciervos, deer). Nakatayo raw si Mariang Makiling sa gilid ng mataas na bangin, walang katinag-tinag habang umaalon ang kanyang
    buhok sa ihip ng hangin. Kung minsan daw, nilalapitan daw sila, binabati nang tahimik bago lumalayo at naglalaho sa dilim ng gubat. Walang naglalakas-luob na kumausap, sumunod o magmanman man lamang sa kanya.

    Karaniwang lumalabas si Mariang Makiling pagkaraan ng bagyo (borrasca, storm) at lumiligid sa mga bukid, binubuhay muli ang mga nasirang halaman at itinatayo uli ang mga natumbang punong kahoy, at ibinabalik ang dating ayos ng lahat. Pati ang mga ilog ay bumabalik sa kanilang takdang landas at agos. At lahat ng sira mula sa bagyo ay naglalaho sa bawat madaanan niya.

    Mabuti ang kaluoban ni Mariang Makiling. Dati-rati, pinahihiram niya ang mga mahirap ng damit, at pati alahas, para sa mga kasal, binyagan at fiesta. Tanging kapalit na hinihingi niya ay isang puting-puting dumalaga, batang inahen na hindi pa nangingitlog. Paminsan-minsan, lumilitaw siya sa anyo ng isang karaniwang taga-bukid at tinutulungan ang mga matatandang babae sa pagpulot ng mga panggatong (leñas, firewood ). Pagkabigkis at pasan na ng matandang babae ang mga kahoy, isinisingit nang lihim ni Mariang Makiling sa bigkis ang pira-pirasong ginto, barya (monedas, coins), pati mga alahas ( joyas, jewels).
    Minsan, ayon sa cuento, isang mangangahoy ang nakakita ng baboy damo. Kumaripas ang hayop sa mga sukal at tinik ng gubat habang walang tigil na humabol ang lalaki, na nagka-galos-galos sa mga tinik. Biglang-bigla, narating nila ang isang maliit na kubo. Takbo at nagtago ang baboy damo sa luob. Natigilan ang lalaki, lalo na nang lumabas ang isang magandang dalaga.

    “Sa akin iyong baboy damo,” sabi ni Mariang Makiling sa lalaki, “at hindi mo dapat hinabol. Subalit nakikita kong ikaw ay pagod na pagod, at sugatan. Pulos dugo ang iyong mga bisig at binti. Halika sa luob, magpahinga ka at kumain. Gagaling ka, tapos maaari ka nang umuwi.”

    Napukaw ang lalaki sa alindog ni Mariang Makiling. Pumasok siya sa kubo at, walang imik, kinain lahat ng lugaw na hinain. Masarap at kaiba sa lahat ng natikman niya. Naramdaman niyang napawi ang kanyang hapo, gumaling ang kanyang mga sugat at bumalik ang kanyang lakas. Binigyan siya ni Mariang Makiling ng ilang piraso ng luya (jingibre, ginger).

    “Ibigay mo ito sa iyong asawa,” sinabi niya sa lalaki na, utal pa rin, ay yumuko lamang bago umalis. Isinuksok ng lalaki ang mga luya sa luob ng kanyang salakot (sombrero de hoya, palm leaf hat). Habang pauwi, pabigat nang pabigat ang mga luya kaya dinukot niya ang ilang piraso at itinapon. Kinabukasan, nagulat silang mag-asawa nang nakitang kumikinang ang ‘luya’ na naging lantay na ginto (oro puro, pure gold) ang mga ito. Laking hinayang nila sa mga ‘luya’ na naitinapon pauwi.
    Hindi laging mabait si Mariang Makiling sa mga mangangahoy. Minsan, pinaparusahan niya ang mga ito.

    Isang hapon, 2 mangangahoy ang pauwi mula sa bundok, kasama ang kanilang mga aso at pasan-pasan ang nahuling usa at baboy damo. Nasalubong nila ang isang matandang babae na humingi ng limos. Hindi na binigyan, itinaboy pa nila ang matanda na nagbanta,

    “Isusumbong ko kayo sa may-ari niyang mga hayop!”

    Humalakhak ang 2 lalaki bago nagpatuloy pauwi. Nakababa na ang araw pagdating nila sa paanan ng bundok at, sa dilim, narinig nila ang sigaw mula sa malayo: “Nanduon sila!”

    Sinundan ito ng mas malayong sagot, “Duon sila! Duon!”
    Hindi naunawaan ng 2 mangangahoy subalit tumaas ang tenga ng kanilang mga aso, umungol at tumabi sa kanila. Pagkaraan ng ilang saglit, narinig uli nila ang mga sigaw, mas malapit, mula sa gilid ng bundok. Umingit-ngit sa takot ang mga aso, ibinaba ang mga buntot sa pagitan ng mga paa, at kumaripas ng takbo. Tumakbo na rin ang 2 mangangahoy, lalo na nang umalingawngaw uli ang mga sigaw, malapit na malapit na! Sindak sila sa bilis ng mga humahabol!

    Umabot ang 2 mangangahoy sa sapang Bakal at, sa takot, binitawan ang dalang usa at baboy damo at umakyat sa isang punong kahoy habang patuloy na tumakas ang mga aso. Sa isang kisap-mata, dumating ang mga humahabol - mga dambuhalang halimaw pala! Sinakmal ng mga ito at kinain ang usa at baboy damo. Ilang minuto lamang, naubos at tumakbo uli ang mga halimaw pabalik sa bundok. Isa sa mga mangangahoy, mas matapang, ay bumaril sa mga halimaw subalit mintis!
    Wala kahit isang nakatuklas sa mga magulang ni Mariang Makiling, o kung mayruon siyang mga kapatid o ibang kamag-anak. Ang mga nilalang na tulad niya ay maniwaring lumilitaw na lamang, tulad ng mga bato na tinatawag ng mga Tagalog na “mutya.”

    Wala ring naka-alam ng tunay niyang pangalan, basta tinawag na lamang siya ng mga tao na “Maria” dahil karaniwang pangalan ito ng mga Pilipina, at “ng Makiling” dahil duon sa bundok na iyon siya laging nagpapakita. Hindi raw siya pumasok sa kabayanan ( pueblo, town) kahit minsan, o sumali sa anumang pagdiriwang sa simbahan.

    Hindi siya nagbago ng anyo. Ang 5 o 6 na anak-anakan ( generations) na
    nakakita sa kanya, laging sabi ay bata, maliksi at dalisay si Mariang Makiling. Subalit ngayon, marami nang taon na hindi siya nakikita, kahit anino ay hindi na aninaw sa Makiling, kahit na sa liwanag ng buwan. Ngayon, ang mga kasal at iba pang pagdiriwang ay hindi na nakikitaan ng mga alahas ni Maria, wala nang tumatanggap ng handog na yaman.

    Naglaho na si Mariang Makiling. Sabi ng iba, kasalanan daw ng mga tao sa kabayanan na ayaw magbayad ng puting dumalaga. Ni hindi raw ibinalik ang mga hiniram na alahas at mga damit.

    Subalit sumbong ng iba, nagalit daw si Mariang Makiling dahil tinatangkang agawin ng mga hacenderos ang lupain sa bundukin.
    MARAMING taon na ang nakaraan mula nuong namahay sa mga pampang ng Laguna de Bai ang isang mahirap na mangingisda ( pescador, fisherman). Nabalo nang namatay ang asawang babae, siya na lamang ang tanging nagpalaki sa 2 nilang anak na babae, sina Mangita at Larina. Kapwa napaka-ganda ng 2 anak.

    Si Mangita ay kayumangging kaligatan at ang buhok niya ay kulay ng hatinggabi (medianoche, midnight). Mapag-bigay siya at mahal ng lahat ng kakilala dahil mabait. Tinutulungan niya ang kanyang ama sa pagtahi sa mga lambat ( fishnets) at sa pagbigkis ng mga sulu (torches) - kapwa gamit sa pangingisda gabi-gabi. At araw-araw naman, ang matamis niyang ngiti (sonrisa, smile) ang siyang nagpapaliwanag sa munti nilang kubo (cabaña, hut).
    Maputi naman si Larina at haling na haling siya sa manilaw-nilaw (dorado, golden) niyang buhok na pinatubo niyang mahabang mahaba. Kaiba siya sa kapatid, hindi tumutulong sa bahay at maghapon na lamang nagsusuklay. At malupit. Nanghuhuli siya ng mga paruparo (butterflies) na tinutusok niya hanggang mamatay at isinasabit na palamuti (decoration) sa buhok. Tapos, nagpupunta siya sa lawa upang masdan ang sarili sa tubig. Paminsan-minsan, nakikita niyang nangingisay pa ang paruparo at tuwang-tuwa siya sa galaw nito sa kanyang buhok.

    Dahil dito, ayaw siya ng mga tao na lalong humanga at nagmahal sa kapatid niyang Mangita. Lalo namang nagselos at nainggit si Larisa kay Mangita.

    Isang araw, isang pulubing matandang babae ang lumapit sa kanilang kubo at humingi ng kaunting kanin (arroz, rice) para sa kanyang maliit na mangkok (cuenco, bowl). Nagsusuklay ng buhok nuon si Larina sa pintuan, at nasuya sa pag-abala ng pulubi. Sinigawan niya at itinulak palayo. Natumba ang matandang babae at nabagok ang ulo sa bato.

    Narinig ni Mangita ang ingay at humangos mula sa pagsu-sulsi niya ng isang lambat. Nakita niya ang sugatang pulubi at maagap na tinulungan. Ginamot niya ang sugat at pinatigil ang pagdugo. Pagkatapos, sumandok siya ng kanin mula sa palayok (olla, pot) at pinuno ang mangkok ng pulubi. Nagpasalamat ang matandang babae.

    “Hindi ko kalilimutan ang iyong bait at awa,” sabi niya kay Mangita bago ugod-ugod na lumakad paalis. Hindi niya kinibo si Larina na tumawa lamang, at nagsalita pa ng paghamak. Pinagalitan siya ni Mangita dahil sa kanyang
    kawalan ng maka-tao subalit sa halip na magsisi, lalo lamang namuhi si Larina.

    Pagkaraan ng panahon, namatay ang ama. Lumuwas siya sa lungsod (ciudad, city) sa kanyang bangka, tulad sa madalas na niyang gawa, upang ipagbili ang kanyang huling isda subalit nuon, laganap ang sakit duon. Siya ay nahawa, nagkasakit at natuluyan. Naiwang lubos na ulila na ang magkapatid.

    Upang magkaruon ng hanap-buhay, umukit si Mangita ng magagandang kabibi (conchas, seashells) at ipinagbili. Kumita siya ng sapat lamang pambili ng pagkain. Nakiusap siya kay Larina na tumulong upang lumaki ang kanilang kita subalit hindi siya pinansin ng kapatid na nagpatuloy na nag-aliw na lamang sa sarili.

    Patuloy ang laganap ng sakit at si Mangita ay naratay. Nagma-kaawa siya kay Larina na alagaan siya subalit malaki talaga ang muhi ng kanyang kapatid kaya pinabayaan siyang lumala. Nagsimulang maghingalo si Mangita at malapit nang mamatay nang bumalik ang pulubing matandang babae. May dalang supot (bolsa, bag) ng mga buto (semillas, seeds) ng halaman ang pulubi. Dumukot siya ng isa at isinubo kay Mangita. Ilang saglit lamang, nagsimulang gumaling si Mangita bagaman at lubha pang nanghihina kaya hindi nakayanang magpasalamat.

    “Subuan mo siya ng isang buto oras-oras hanggang pagbalik ko,” habilin ng pulubi kay Larina bago umalis. Naiwan ang mga buto kay Larina subalit hindi niya binigyan si Mangita. Katunayan, sa laki ng inggit at muhi sa kapatid, hinangad niyang mamatay na si Mangita. Kaya, sa halip na alagaan ang kapatid, itinago ni Larisa ang mga buto sa sariling mahabang buhok.

    Muling lumala ang sakit ni Mangita at humina nang humina ang paghinga. Agaw-buhay na siya nang bumalik ang pulubing matandang babae. Tinanong niya si Larisa kung sinubuan ng buto ang maysakit tulad ng bilin. “Oo!” sagot ni Larisa, at ipinakita pa ang supot, wala nang laman. Hinalughog ng pulubi ang kubo at bakuran subalit wala siyang nakitang itinapon o itinagong buto. Muli niyang tinanong si Larisa at muling sumagot ito ng “oo.”

    Nuong sandaling iyon biglang sumabog ang liwanag sa luob ng kubo at nasilaw si Larisa tulad ng pagtitig sa araw. Pagbalik ng kanyang paningin, matapos ng ilang saglit, hindi na pulubi ang nasa harap niya, kundi magandang diwata! Kalong-kalong nito ang may sakit na Mangita.

    “Ako ang pulubing humingi ng limos sa inyo,” bigkas ng diwata, “sapagkat nais kong matanto ang inyong kaluoban. Mabait si Mangita kaya isasama ko siya sa aking tahanan sa pulo nitong lawa. Subalit ikaw ay masama!”

    Itinutok ng diwata ang daliri sa mukha ni Larisa, sabay sa paratang at pataw
    ng parusa.

    “Mula ngayon, luluhod ka habang panahon sa ilalim ng lawa at magsusuklay upang masuyod nang walang katapusan ang mga buto mula sa iyong buhok!”

    Pumalakpak minsan ang diwata at pumasok ang ilang bulilit (enanos, dwarves) at hinatak paalis ang humihiyaw na Larisa.

    “Halika,” bulong ng diwata kay Mangita, “umuwi na tayo!”

    At mula nuon, duon sa magandang tahanan ng diwata namalagi si Mangita at nabuhay silang masaya at mapayapa. Si Larisa naman ay nasadlak sa ilalim ng lawa, walang tigil ang suyod sa buhok. Isa-isa, naalis ang buto at sumibol na luntiang halaman (green plant) na lumutang sa tubig. At tuwing malakas ang ulan at hangin, inaanod itong halaman pa-agos sa ilog Pasig na, pagkita ng mga tao, ay nagpapa-gunita sa kanila na pinaparusahan si Larisa dahil sa kanyang kasamaan.
    MINSAN, isang mangangahoy (cazador, hunter), kasama ang kanyang aso (perro, dog) at bitbit ang kanyang sumpit (blowgun), ang pumasok sa gubat (bosque, forest) upang humuli ng hayop (animal ) at humanap ng anumang makakain. Una niyang nakita ay isang maliit na punong kahoy (arbor, tree) na tumutubo sa sukal (maleza, underbrush). Nuon lamang siya nakakita ng ganuong uri ng puno. Tumigil siya at masusing pinagmasdan ang
    maliit at kakaibang halaman. Pagtagal, nagpatuloy siya palalim sa gubat at malayo na ang nalakad niya nang narining niya ang isang maingay na ibon ( pajaro, bird ) sa mataas na punong kahoy. Inasinta niya ng kanyang sumpit at pinatay. Itinali niya at isinabit sa balikat (hombro, shoulder), saka nagpatuloy sa paghahanap. Sunod niya namataan ang isang matsing (mono, monkey). Mula sa mataas na sanga (rama, branch) ng isang puno, hiniyawan siya nang hiniyawan ng matsing. Inasinta ng sumpit at bumagsak ang patay na hayop sa paanan ng mangangahoy.

    Nakatali at pasan-pasan din ang matsing sa balikat, matagal ding naglakad uli ang mangangahoy bago niya narining ang kahol (ladrido, bark) ng kanyang aso. Humangos siya at dinatnan ang aso, kagat-kagat ang isang baboy damo (verraco, wild boar). Tinulungan niya ang aso at pagkaraan ng marahas na paghahamok, napatay nila ang baboy damo.

    Napagod sa labanan, at malayo na rin naman ang nalakad niya, minabuti ng mangangahoy na magpahinga muna bago umuwi. Sapat na itong nahuli ko, bulong niya sa sarili. Ininom niya ang dala niyang tubig, sumandal sa isang puno at pumikit hanggang tumigil ang hingal (aliento, breath) at ang tulo ng pawis (sudor, sweat). Hindi nagtagal pagkatapos, itinali rin niya ang baboy damo at pinasan sa balikat, kasama ng ibon at matsing.
    Pauwi, sinadya niyang tuntunin pabalik ang mismong landas (camino, path) na nilakad niya papasok sa gubat sapagkat ipinasiya niyang kunin ang kakaibang puno na nakita niya nuong umaga.

    “Punong paslit,” binati niya ang puno nang nakita ito uli, “ibig kitang iuwi at alagaan, at malamang may pakinabang kang ibibigay sa akin.”

    Maingat niyang hinukay ang halaman at dinala nang hawak-hawak sa kamay. Subalit hindi pa siya nakakalayo, nagsimulang malanta (marchitarse, wilt), ang mga dahon (hoyas, leaves) ng puno. Ubos na ang kanyang tubig at hindi niya maisip kung ano ang gagawin. Gipit-na-gipit, hiniwa niya ang leeg ng ibon at pinatulo ang dugo (sangre, blood) sa munting puno. Unti-unting tumaas uli ang mga dahon at maniwaring nagbalik ang buhay ng puno.

    Nagpatuloy pauwi ang mangangahoy subalit hindi pa siya nakakalayo, muling nalanta uli ang mga dahon. Kaunti lamang kasi ang dugo ng ibon, naisip ng mangangahoy, kaya ang dugo ng matsing ang idinilig niya sa munting puno. Nabuhayin ito muli, at kumaripas ng takbo ang mangangahoy upang makarating ng bahay bago muli itong malanta. Subalit mas kalayuan pa siya sa bahay nang nagsimula uli ang pagkalanta kaya ang dugo na ng baboy damo ang pinatulo ng mangangahoy.

    Pagdating sa bahay, agad niyang itinanim ang munting puno sa lupa, at ito ay nabuhayan at nagsimulang tumubo. Hindi nagtagal, ang munti ay naging malaki at matayog na puno, walang mga sanga at lahat ng dahon ay nasa tuktok, kung saan sumulpot ang mga “buko” o usbong ng halaman, kaya tinawag ng mangangahoy ito na “puno ng buko.”

    Nang nahinog, bumagsak sa lupa ang mga buko at natanto ng mangangahoy na ang mga ito ang bunga ng puno. Tinalupan niya ang isa at natuklas ang “niyog” o buto na pinagmumulan ng mga bagong puno. Ito ang pang-2 pangalang ibininyag niya - “puno ng niyog.”

    Natuklas din niyang masaganang pagkain ito kaya itinanim niya ang mga buko sa bawat pirasong lupa sa paligid upang hindi na siya maubusan ng pagkain. Tumubo ang mga ito at naging matiwasay ang buhay ng mangangahoy, at natuto siya ng iba’t ibang gamit sa buko at niyog. Isa rito ang alak (vino, wine) na hango sa katas (jugo, juice) na maaaring inumin bago mapanis
    ( ferment). Siya ang kauna-unahang uminom nitong alak na tinawag niyang tuba, mula sa “tabo,” kaputol na kawayan (bamboo) na karaniwang lalagyan ng tubig inumin at, mula nuon, ng bagong alak.

    Itong tuba ang madalas ihanda ng mangangahoy sa mga kaibigan na natutong dumalaw nang madalas sa kanyang bahay. Isang araw, nang marami na silang nainom na tuba, isinalaysay ng mangangahoy kung paano niya natagpuan at inuwi ang puno ng niyog, at kung paano niya sinagip ito sa pagdilig ng dugo ng 3 hayop.

    “Ngayon,” saysay ng mangangahoy, “taglay nitong tuba ang mga katangian ng mga hayop na pinang-dilig ko. Kapag uminom ka ng 3 o 4 tabo nito, nagiging katulad ka ng maingay na ibon na una kong napatay. Kapag uminom ka ng higit pa sa 3 o 4 tabo, nag-aasal matsing ka na hiyaw nang hiyaw. At kapag nalasing ka na, mistulang baboy damo ka na walang asal at humihiga kahit sa pusali.”
    SA ISANG munting kubo sa labas ng nayon nakatira ang isang balong babae (viuda, widow) at ang kanyang kaisa-isang anak, isang binata. Masaya sila kapwa sa kanilang buhay. Mabait sa ina ang binata, at naghahanap-buhay sa pagka-kaingin ng palay sa gilid ng bundok. Nanghuhuli din sila duon ng mga baboy damo.

    Isang gabi, nang kaunti na lamang ang kanilang imbak ng tapa ng baboy damo, nagpa-alam ang anak: “Inay, mangangahoy ako ng baboy damo bukas ng umaga. Maaari po bang ipag-saing ninyo ako bago sumikat ang araw bukas?”

    Gumising nga ng maaga ang ina at nagsaing ng kanin. Bago-bago lamang sumisikat ang araw nang lumabas ang anak upang mamundok, dala ang kanyang sibat at kasama ang kanyang aso. Malayo na ang nayon nang marating at pasukin niya ang gubat. Matagal siyang naglakad sa dilim at sukal, naghahanap ng baboy damo subalit wala siyang namataan kahit anong hayop.

    Napilitan siyang tumigil at magpahinga nuong tanghaling tapat nang mataas na ang araw. Umupo siya sa isang malaking tipak ng bato, binuksan ang dalang sisidlan at nagsimulang magbalot ng nga-nga.

    [ Ang sisidlan na karaniwang dala-dala ng mga Pilipino ay gawa sa tanso (latón, brass) o iba pang kasangkapan at may 3 lalagyan, tig-isa para sa bunga (betel nut ), dahon (betel leaf ) at apog (lime). Binabalot sa dahon ang mga ito para ma-nguya nang ma-nguya... -- Mabel Cook Cole ]

    Malalim siyang nag-iisip kung bakit bigung-bigo ang kanyang lakad nang biglang kumahol ang kanyang aso. Sumikad patayo ang binata sabay sa subo ng nga-nga at kumaripas sa aso. Nakita niyang sukol ng aso ang isang malaki at matabang baboy damo, itim ang buong katawan at puti ang 4 paa.

    Inasinta niyang maigi subalit bago niya maihagis ang sibat, mabilis na tumakas
    ang baboy damo. Hindi inaasahan, sa halip na sumugod pababa patungo sa ilog na karaniwang gawi ng mga hayop, tumakbo ito paakyat sa bundok. Humabol ang binata, sunod sa kanyang aso, kapwa nahirapan sapagkat matarik at masukal ang bundok.

    Limang ulit pang tumigil ang baboy damo at inasinta ng sibat ng lalaki, subalit 5 ulit biglang umiwas ang hayop at muling tumakbo. Sa ika-7 ulit, tumigil ang baboy damo sa ibabaw ng malapad na bato at naasinta at nasibat agad ng binata. Pumutol siya ng yantok (caña, rattan) mula sa tabi-tabi at itinali ang 4 paa ng hayop. Tapos, pinasan na niya ang baboy damo at uuwi na sana nang nagulat siya. Biglang bumukas ang malapad na bato at lumabas ang isang lalaki!

    “Bakit mo pinatay ang baboy ng aking panginuon?” tanong ng lalaki.

    “Hindi ko po alam na may nag-aari pala dito sa baboy,” bulalas ng gulintang na binata. “Nangangahoy lamang ako, na madalas ko nang ginagawa, nang masukol ng aso ko ang baboy, at nagtulong kaming hulihin ito!”

    “Sumunod ka sa akin at kausapin mo ang panginuon ko,” utos ng lalaki.
    Kasunod sa lalaki, pumasok sa malapad na bato ang binata at nahantong sila sa isang malaking silid (cuarto, room). Ang kisami (techo, ceiling) at sahig (suelo, floor) ay natatakpan ng kakaibang tela (cloth) na may malalapad na guhit (rayas, stripes), 7 kulay pula (rojo, red) at 7 dilaw (amarillo, yellow), salit-salit (alternating).

    Nang lumitaw ang panginuon, ang damit (ropa, clothes) niya at putong (tocado, headdress) sa ulo ay may tig-7 ring kulay na malalapad na guhit. Inutusan niya ang lalaki na kumuha ng nga-nga at silang dalawa ng binata ay ngumuya. Sunod, nagpakuha ang panginuon ng tuba (vino de cocotero, palm wine) at dumating ang isang napaka-laking banga (tinaja, jar) na sa silong lamang nagkasiya. Gayon man, napaka-taas ng bunganga ng banga kaya binigyan pa ng tuntungan upang maabot ng binata. Gamit ang kawayang sipsipan (pajita de caña, bamboo straw), uminom ang panginuon at binata ng tig-7 tabo (vasos, cups) ng tuba. Pagkatapos, silang dalawa ay kumain ng kanin at isda. Saka sila nag-usap.

    Hindi niya sinisisi (culpa, blame) ang binata sa pagpatay sa baboy damo, sabi ng panginuon, bagkus nais niyang maging magkaibigan sila, mistulang “magkapatid.” Pumayag ang binata at 7 araw siyang nanatili duon bago nagpa-alam sa panginuon na dapat na siyang umuwi sapagkat mag-aalaala ang kanyang ina.

    Maagang-maaga kinabukasan, umalis sa mahiwagang “bahay” ang binata at masiglang lumakad pauwi. Pagtagal, uminit ang araw at bumagal ang kanyang tahak hanggang nuong tanghaling tapat (mediodia, high noon), napaupo
    siya sa isang bato upang magpahinga. Inaantok, bigla siyang nagising nang pagtingala niya, nakita niyang nakapaligid sa kanya ang 7 mandirigma (guerreros, warriors), hawak ang mga sandata (armas, weapons) - sibat (lancia, spear), kampilan (espada, sword ) at kalasag (escudo, shield ). Magka-kaiba ang kulay ng damit ng bawat isa, at ang kulay ng damit ay siyang kulay ng kanilang mga mata.

    “Saan ka papunta?” tanong ng pinunong mandirigma, pula ang suot, at pula rin ang kulay ng mga mata.

    “Pauwi ako sa aking ina,” sagot ng binata. Sinabi niyang matagal na siyang nawala at malamang hinahanap na siya ng magulang. “Ako naman ang magtatanong ngayon: Saan kayo papunta at mukhang handa kayong makipag-digmaan?”

    “Mandirigma kami!” sagot ng mandirigmang pula, “at lumilibot kami upang patayin sinumang masalubong namin. Ngayon, ikaw ang papatayin namin!”

    Nabigla ang binata sa kataka-takang tangka. Makiki-usap pa siya sana at mangangatwiran (disputar, argue) subalit may narinig siyang bulong sa tabi: “Lumaban ka at talagang papatayin ka nila!”

    Lumingon siya sa pinagmulan ng bulong at nakita ang sarili niyang sibat, kampilan at kalasag. Naalaala niyang iniwan niya sa bahay ang kampilan at kalasag, kaya natanto niyang isang diwata (espiritu, god ) ang bumulong sa kanya. Sinunggaban niya ang mga sandata at sinagupa ang 7 mandirigma!

    Tatlong araw at 3 gabi silang nagbakbakan! Nuon lamang nakaharap ang 7 mandirigma ng kalaban na kasing-bangis ng binata, hindi nila natalo kahit tulung-tulong sila. Nuong ika-4 araw, tinamaan ang mandirigmang pula at namatay. Sunud-sunod, napatay ng binata isa-isa ang iba pang mandirigma. Pagkaraan ng matagal at madugong hamok, mistulang ulol (loco, crazy) ang binata at hindi na napahinahon ang sarili. Hindi na siya nagtangkang umuwi. Sa halip, lumibot din siya upang patayin sinumang matagpuan niya, tulad ng 7 mandirigma na tinalo at pinatay niya. Sa kanyang mapusok na paglakbay, dumating siya isang araw sa bahay ng isang dambuhala ( gigante, giant).

    “Sino man ang nakatira sa bahay na ito!” sigaw ng binata. “Lumabas kayo at makipag-patayan sa akin!”

    Hindi alam ng binata, ang bahay ay punung-puno na ng mga bangkay ng mga mandirigma na tinalo at pinatay ng dambuhala. Nang narinig ng halimaw ang sigaw ng binata, nagsiklab ang kanyang puot. Sinunggaban niya ang kanyang kalasag at sibat na kasing laki ng isang punong kahoy. Ayaw niyang mag-aksaya ng panahon gamitin ang inuka-ukang punong kahoy na hagdan (escalera, ladder) upang bumaba, kaya tumalon na siya tuluy-tuloy sa lupa.

    “Nasaan ang pangahas na makikipag-patayan?” Luminga-linga ang dambuhala hanggang namataan ang binata. “Ikaw lamang ba? Isang langaw ka lamang!”

    Sa halip na sumagot, sinugod siya ng binata at 3 araw at 3 gabi silang
    naghamok nang walang tigil hanggang bumagsak ang dambuhala, wakwak ang baywang (cintura, waist). Sinunog ng binata ang bahay ng dambuhala at lumibot uli upang humanap ng iba pang papatayin, subalit narinig niya uli ang bulong ng diwata: “Umuwi ka na at ang iyong ina ay balisang balisa sa iyong pagkawala.”

    Nagsiklab ang luob ng binata at sumugod subalit wala siyang nakitang kalaban. Pina-antok siya ng diwata at nakatulog ang binata. Pag gising niya, wala na ang pagka-ulol niya at mahinahon na siya. Binulungan siya uli ng diwata:

    “Ang 7 mandirigma na pinatay mo ay inutusang patayin ka ng panginuon ng malapad na bato sapagkat tinignan niya ang palad mo at nakita niyang mapapangasawa mo ang ulilang babae na gusto niyang mapangasawa. Subalit nagwagi ka, at patay na ang iyong mga kaaway. Umuwi ka na at maghanda ka ng maraming tuba dahil bubuhayin ko uli ang mga kaaway mo at kayong lahat ay mabubuhay nang mapayapa.”

    Tuwang tuwa ang ina nang dumating ang anak na binata, na akala niya ay matagal nang patay. Lahat ng tao sa nayon ay dumating upang batiin ang binata at itanong kung ano ang nangyari. Pagkatapos ilahad ng binata ang kanyang karanasan at bilin ng diwata, humangos ang mga tao at nagdala ng maraming tuba sa bahay ng ina. Nuong gabing iyon, dumalo at nagdiwang ang lahat. Pati ang diwata ay dumalo, kasama ang panginuon ng malapad na bato, ang 7 mandirigma at ang dambuhala. Ang ulilang babae ay napangasawa ng binata, at ibang maganda ring babae ang napangasawa ng panginuon ng malapad na bato.
    NUONG napaka-tagal nang panahon, ang mga Tinguian ay hindi marunong magtanim o mag-ani tulad ng gawa nila ngayon. Ang pagkain lamang nila nuon ay anumang tanim na tumubo ng ligaw sa gubat, at mga isda sa ilog. Hindi rin nila alam kung paano gamutin ang mga maysakit o sinaktan ng mga masamang espiritu, kaya marami ang namatay nang hindi naman dapat sana.

    Natanaw ito ni Kadaklan, ang dakilang diwa (espiritu, god ), mula sa kanyang tahanan sa langit. Nakita niyang naghihirap ang mga tao, nagugutom at nagkaka-sakit, kaya pinababa niya mula sa langit ang isa niyang katulong, si Kaboniyan, upang turuan ang mga tao sa lupa ng maraming bagay na dapat nilang malaman.


    Samantala, sa lupa, may isang babae sa Kaalang na 7 taon nang may sakit, si Dayapan. Isang araw, nagpunta siya sa ilog upang maligo. Natagpuan siya duon ni Kaboniyan, may bitbit na palay (rice) at tubong matamis (sugar cane). Upang hindi masindak si Dayapan, hindi siya nagpakita at sa halip, pumasok siya sa isipan ng babae.

    “Dayapan,” bulong ni Kaboniyan sa isip ni Dayapan, “kunin mo ang mga ito at itanim mo sa iyong bakuran. Pagtagal, tutubo ang mga ito at maaari mong anihin. Kapag hinog na ang mga ito, magtayo ka ng kamalig na imbakan ng palay, at ng isang pigaan ng katas ng tubong matamis. Pagkatapos, magdiwang ka ng panawagang Sayung at gagaling ang iyong sakit.”

    Namangha si Dayapan sa lahat ng ito na biglang pumasok sa kanyang isip, subalit pinulot niya ang palay at tubong matamis at inuwi sa bahay tulad ng “narinig” niya. Sa kanyang bakuran, sinubukan niyang magtanim. Pumasok uli sa kanya si Kaboniyan at itinuro kung paano ang dapat pagtanim sa mga ito. Mula nuon, ang mga itinurong paraan ang ginamit ng mga Tinguian pagtanim sa kanilang palay at tubong matamis. At dahil sinunod nila ang mga bilin ni Dayapan, ayon sa mga turo ni Kaboniyan, lagi na silang maraming pagkain.

    Pagkatapos anihin (cosechar, harvest) ni Dayapan ang kauna-unahang palay at tubong matamis, nanawagan siya sa isang Sayung. Nagbalik uli sa kanyang isipan si Kaboniyan at itinuro ang mga dapat niyang gawin. Sinunod lahat ni Dayapan at gumaling nga ang kanyang sakit. Sinunod din niya ang huling habilin ni Kaboniyan: Upang ipakita na talagang magaling na siya, magsama siya ng isang aso ( perro, dog) at isang tandang na manok ( gallo, cock) at maligo sa ilog.


    Sa pampang, itinali niyang magkatabi ang aso at ang tandang. Habang naliligo siya, pinatay at kinain ng aso ang tandang. Umiyak si Dayapan nang nakita ang nangyari. Matagal siyang lumuha habang hinihintay si Kaboniyan. Sa wakas, bumalik ang diwata at ibinulong sa kanyang isip:

    “Kung hindi kinain ng aso ang tandang, lahat sana ng maysakit ay mabubuhay tuwing magpanawagan ng Sayung. Subalit ang nangyari ay pahiwatig na ang iba ay gagaling, samantalang ang iba ay mamamatay.”

    Tinipon ni Dayapan lahat ng tao at isiniwalat lahat ng kanyang “narinig.” Naniwala ang mga tao dahil nakita nilang magaling na ang matagal na sakit ni Dayapan. Mula nuon, sinunod niya ang mga sinabi ni Dayapan tungkol sa pagtanim at pag-ani ng palay at tubong matamis. At tuwing may nagkasakit sa kanila, tinawag nila si Dayapan upang mag-Suyong. At gaya ng “pahiwatig,” ang ibang maysakit ay gumaling at ang iba naman ay namatay.
    MARAMING MARAMING taon sa nakaraan, nuong si Maguayan pa ang panginuon sa dagat, at ang mapusok na Kaptan ang naghahagis ng kidlat mula sa kanyang kaharian sa langit, pulos mga halimaw ang lumalangoy sa tubig at lumilipad sa himpapawid. Malalaki ang ipin at matatalas ang kuko ng mga halimaw

    sa himpapawid. Subalit kahit ano ang bangis nila, sama-sama silang nabubuhay nang tahimik dahil takot sila sa galit at lupit ni Kaptan. Kaiba ang lagay sa dagat sapagkat dambuhala (higantes, giants) ang mga halimaw na lumalangoy at malakas ang luob nila sa kanilang laki at lakas. Pati si Maguayan ay sindak sa kanilang laki at dahas kaya hindi siya sinunod, ni hindi iginalang ng mga halimaw. Balisa araw-araw si Maguayan na baka siya ang balingan ng mga ito.

    Sa wakas, nawalan siya ng pag-asa at humingi ng tulong kay Kaptan. Inutusan ng diwata ng langit ang mga pinaka-matulin niyang mga tagahayag (escuderos, messengers) na tawagin lahat ng mga halimaw upang magpulong sa isang munting pulo ng Kaweli, sa gitna ng dagat ng Sulu, sa lalong madaling panahon. Agad namang nagdatingan ang mga halimaw hanggang nagdilim ang langit sa dami ng mga lumilipad, at kumulo ang dagat sa
    dami ng mga lumalangoy.

    May mga dambuhalang buaya mula Mindanao, mababangis na tikbalang mula Luzon, mga ligaw na sigbin mula Negros at Bohol, daan-daan ng mga ungloks mula Panay at Leyte, malalaking uwak-uwak at iba pang nakakatakot na halimaw - lahat ay nagsiksikan sa munting pulo na halos natakpan sa dami nila. Nakaka-bingi, tilian at hiyawan silang lahat habang hinihintay ang atas nina Kaptan at Maguayan mula sa kanilang gintong luklukan (trono, throne).

    Pagtagal-tagal, itinaas ni Kaptan ang isa niyang bisig (brazo, arm) at biglang tumahimik lahat ng halimaw. Nuon hinayag ni Kaptan ang kanyang utos. Si Maguayan ay kapwa niya diwata, sabi ni Kaptan, at dapat siyang igalang ng mga halimaw tulad ng paggalang na inilalaan sa kanya. Inutos niya sa lahat na sumunod at igalang si Maguayan.


    “Hahagisan ko ng kidlat at papatayin,” babala ni Kaptan, “ang sinumang sumuway sa utos kong ito.”

    Pina-uwi na niya ang mga halimaw at muling puma-ilanglang ang mga tili at hiyawan nang sabay-sabay at mabilis nag-alisan ang mga mababangis na nilalang. Dagli lamang, walang naiwan sa Kaweli maliban kina Kaptan at Maguayan, at ang 3 pinaka-matulin sa mga tagahayag - si Dalagan, ang pinaka-mabilis, si Gidala, ang pinaka-matapang, at si Sinogo, ang pinaka-makisig at pinaka-mahal ni Kaptan.

    Silang 3 ay mga dambuhalang mala-diwata na may malalaking pakpak (alas, wings) kaya mabilis lumipad. May sandata silang mahahaba at matatalim na mga sibat (lancias, spears) at kampilan (espadas, swords) na walang kiming ginagamit nilang pamatay, sa utos ni Kaptan.

    Nagpasalamat si Maguayan kay Kaptan. “Walang anuman,” tugon sa kanya, “tinupad ko lamang ang aking tungkulin sa isang kapatid.” Tapos, ibinigay ni Kaptan kay Maguayan ang isang gintong kabibi (almeja dorado, gold shell ). “May mahiwagang kapangyarihan ito, bulong niya kay Maguayan. Isubo mo lamang at ang anyo mo ay magbabago sa anumang naisin mo.” Kaya raw kung may mangahas na halimaw, kailangan lamang maging halimaw din siya, subalit mas malaki at mas mabangis, upang talunin at patayin ang pangahas!

    Nagpasalamat uli si Maguayan at inilagay sa tabi niya ang gintong kabibi. Tapos, pinakuha ni Kaptan ng pagkain at inumin ang 3 tagahayag at, mabilis pa sa lintik (relampago, lightning), nag-piging na ang 2 diwata. Hindi nila napansin, nasa likod si Sinogo, narinig lahat ng ibinulong ni Kaptan at ibig ngayong makamit ang gintong kabibi. Kahit na marami na siyang tinanggap na biyaya (ventajas, favors) at karangalan (honors) mula kay Kaptan, ninais niya ang higit pang kapangyarihan. Maaari siyang maging tunay na diwata at mag-hari sa lupa, at magtago upang hindi maparusahan ni Kaptan. Kaya paghain niya ng pagkain kay Maguayan, lihim niyang dinampot ang kabibi. Tapos, tahimik siyang tumalilis.

    Matagal bago namalayang wala si Sinogo, at ipinahanap siya ni Kaptan kay Dalagan. Kasing bilis ng lintik, bumalik si Dalagan at hinayag na wala na sa pulo si Sinogo. Nataon namang napansin ni Maguayan na naglaho ang gintong kabibi kaya nahulaan ni Kaptan na ninakaw ito ni Sinogo at tumakas. Sumisigaw sa galit, inutos ni Kaptan kina Dalagan at Gidala na habulin at bihagin ang talipandas.

    “Papatayin ko siya!” sigaw ni Kaptan.

    Agad at walang puknat na lumipad patungo sa hilaga (a norte, northward ) sina Dalagan at Gidala, at sa banda ng pulo ng Guimaras, namataan nila si Sinogo. Napansin din sila ni Sinogo na lalong minadali ang paglipad, subalit mas mabilis kaysa sa kanya ang mga humahabol, lalo na si Dalagan, kaya unti-unti siyang inabutan.

    Humugot ng sandata sina Gidala, susunggaban na sana nila si Sinogo. Biglang isinubo ni Sinogo ang gintong kabibi at, sa isang kisap-mata, naging
    dambuhalang buaya siya at sumisid sa dagat. Habol pa rin, pinagta-taga siya nina Dalagan at Gidala subalit hindi tumagos sa kapal at tigas ng balat ng buaya. Patuloy ang hagaran sa lusutang (estrecho, strait) Guimaras.

    Sa kaskas ni Sinogo, at sa laki ng anyo niyang buaya, sumambulat ang tubig na dinaanan hanggang, pag-ikot sa dalampasigan ng Negros, natakpan ng tubig ang munting pulo ng Bacabac, binakbak ang mga bundok duon at naging pantay ang lupa sa dagat.

    Papunta na sa pulo ng Bantayan ang habulan nang biglang lumihis si Sinogo at sumingit sa makitid na pagitan ng Negros at Cebu. Iniwan ni Dalagan si Gidala na humabol nang nag-iisa upang makabalik siya sa pulo ng Kaweli. Duon, ibinalita niya kina Kaptan at Maguayan kung saan lumalangoy si Sinogo bilang isang buaya. Natantiya ni Kaptan na matatambangan nila si Sinogo sa makitid na tubig. Lumipad siya pasilangan (a oriente, eastward) at tumatag sa
    kabilang dulo ng tinatawag ngayong Tanon Strait, hawak ang isang malakas na kidlat.

    Kaskas dumating si Sinogo, panay na tinataga pa rin ni Gidala, nang umalingawngaw ang malakas na kulog (trueno, thunder) at biglang tumama ang kidlat sa likod ng dambuhalang buaya. Tuluy-tuloy na lumubog si Sinogo na buaya, tulak-tulak ng kidlat hanggang bumaon ito sa lupa sa ilalim ng dagat.

    Nakatuhog sa kidlat, hindi naka-alpas si Sinogo at sa pagpu-pumiglas niya, nailuwa niya ang gintong kabibi. Nahulog sana sa putik ang kabibi subalit sinalo ito ng isang isda, tapos dinala kay Kaptan. Samantala, nanatiling buwaya si Sinogo at patuloy na palag nang palag sa ilalim ng dagat.

    Ang walang tigil na palag ni Sinogo na dambuhalang buaya ang sanhi ng mga ipu-ipu sa bahaging iyon ng Pilipinas, bahaging laging iniiwasan ng mga namamangka, sa takot nila sa panganib.
    MATAGAL na matagal na, ang mga diwata (dios y diosas, gods and goddesses) lamang ang nabubuhay dito sa daigdig (mondo, world). Ang lupa (tierra, earth) , dagat (mar, sea) at langit (cielo, sky) ay pinagha-harian ng 3 makapangyarihang ‘diwata’ (espiritus, gods). Ang ‘diwata’ ng langit ay si Araw (sol, sun) at anak niya ang napaka-gandang Buwan (luna, moon).

    Aliwan ni Buwan ang mamasyal lagi na sa kalawakan ng langit, nakaluklok sa kanyang gintong saksakyan. Minsan, nakakita siya ng isang bagong daanan na, pagtahak niya, ay naghantong sa kanya sa labas ng kaharian ng langit. Duon, kung saan nagtagpo ang langit at dagat (horizon), maraming kakaiba at magaganda siyang nakita. Lalo siyang na-aliw at abala sa pamamasyal nang gulatin siya ng isang tinig sa likod. “Saan ka nagmula, hay, ikaw na pinaka-magandang nilalang?”
    Paglinga ni Buwan, namasdan niya ang isang binata na, kamangha-mangha, ay hawig sa ama niya, si Araw, bagaman at mas maputi nang kaunti. Tatakbo na sana si Buwan sa takot nang nakita niyang nakangiti ang binata. Naglakas-luob siya at sumagot, “Ako si Buwan, anak ni Araw na diwata ng langit.”

    Lalong napangiti ang binata. “Ako naman si Mar, anak ng diwata ng dagat. Halina’t pumasok sa aming kaharian!”

    Nagsimulang maging matalik na magkaibigan ang 2 anak-diwata at matagal silang naghuntahan. Nang oras nang umalis si Buwan, nangako silang dalawa na magkikita uli nang madalas, at maraming marami silang pag-uusapan. Ganuon nga ang nangyari, at panay-panay silang nagkita sa tagpuan ng langit at dagat. Hanggang isang araw, natuklasan nilang umiibig sila sa isa’t isa.

    Minsan, pagkagaling sa isa pang lihim na
    pakikipag-tagpuan, maligayang-maligaya si Buwan pagbalik sa langit. Hindi napigilan ang sarili, ikinuwento niya sa isang pinsan (prima, cousin) ang pagkikita nila ni Mar. Nataon naman, hindi alam ni Buwan, inggit pala itong pinsan sa ganda at ligaya niya. Mabilis na isinumbong ng pinsan ang lihim kay Araw, ang ama ni Buwan.

    Galit na galit ang diwata ng langit sa papuslit na pakikipag-ligawan ng kanyang anak. Ikinulong niya si Buwan at pinagbawalang lumabas ng langit kahit kailan man. Tapos, pinasugod niya ang isang sugo (escudero, messenger) sa diwata ng dagat upang iparatang na niligawan ni Mar nang patago ang anak niyang si Buwan. Nagalit din ang diwata ng dagat at ikinulong naman si Mar sa isang yungib (cueva, cave) sa ilalim ng dagat.

    Matagal na napiit si Buwan sa luob ng langit. Lubha siyang naghinagpis at nangulila kay Mar. Isang araw, hindi na niya natiis na hindi makaharap
    uli ang binata, at tumakas siya mula sa langit. Luklok sa kanyang gintong saksakyan, kumaskas siya sa kanilang dating tagpuan.

    Mula sa yungib na piitan, naaninaw ni Mar sa tubig ang naghahanap na Buwan. Kinalampag niya ang yungib at sinikap na maka-kawala upang makausap muli si Buwan subalit nabulabog man niya ang tubig ng dagat, lubhang matibay ang yungib at hindi siya nakalabas.

    Samantala, matagal naghintay si Buwan subalit hindi sumipot si Mar. Tigib ng lungkot, umuwi si Buwan. Subalit mula nuon, tuwing mangulila si Buwan kay Mar, tumatakas siya at nagbabalik sa lihim na tagpuan upang hanapin ang kasintahan. At tuwing litaw ni Buwan, humihilab at umaangat ang lupa.

    “Si Mar ang may gawa niyan,” ang lagi nang sinasabi ng mga mangingisda ( pescadores, fishermen), “pumipiglas makalabas sa yungib.”